𝐌𝐨̛́𝐢 đ𝐚̂𝐲, 𝐁𝐯 𝐓𝐮̛̀ 𝐃𝐮̃ 𝐯𝐚̀ 𝐁𝐯 𝐍𝐡𝐢 đ𝐨̂̀𝐧𝐠 𝟏 đ𝐚̃ 𝐡𝐚𝐢 𝐥𝐚̂̀𝐧 𝐭𝐡𝐮̛̣𝐜 𝐡𝐢𝐞̣̂𝐧 𝐭𝐡𝐚̀𝐧𝐡 𝐜𝐨̂𝐧𝐠 𝐤𝐢̃ 𝐭𝐡𝐮𝐚̣̂𝐭 𝐜𝐚𝐧 𝐭𝐡𝐢𝐞̣̂𝐩 𝐭𝐡𝐚𝐢 𝐧𝐡𝐢 𝐭𝐫𝐨𝐧𝐠 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐭𝐢𝐦 𝐛𝐚̂̉𝐦 𝐬𝐢𝐧𝐡, 𝐜𝐮̛́𝐮 𝐬𝐨̂́𝐧𝐠 𝐡𝐚𝐢 𝐭𝐫𝐮̛𝐨̛̀𝐧𝐠 𝐡𝐨̛̣𝐩 𝐭𝐡𝐚𝐢 𝐧𝐡𝐢 𝐦𝐚̆́𝐜 𝐝𝐢̣ 𝐭𝐚̣̂𝐭 𝐭𝐢𝐦 𝐫𝐚̂́𝐭 𝐧𝐚̣̆𝐧𝐠.

Nhà thơ người Anh Swinburne từng miêu tả trẻ sơ sinh như thế này: “Không có hoa ở bất kì vùng đất nào trên thế giới, không có ngọc trai ở bất kì vịnh nào của đại dương, có thể đẹp như đứa trẻ nằm trong lòng mẹ”.

Đối với tất cả các bậc cha mẹ, sự xuất hiện của một em bé mới là một trong những khoảnh khắc hạnh phúc nhất trong cuộc đời. Ngay từ khi mới mang thai cho đến khi em bé đáng yêu trở thành một thành viên chính thức của gia đình, sự ra đời của một sự sống mới giống như khởi đầu của mọi điều kì diệu, mở ra những kì vọng vô hạn cho gia đình, nó khiến cha mẹ lúc nào cũng lo lắng trong tiếng cười và niềm hạnh phúc.

Tuy nhiên, đằng sau niềm vui chào đón em bé mới, một số căn bệnh bẩm sinh lại mang đến gánh nặng lớn cho chính trẻ em. Đặc biệt, có những thai nhi không được may mắn, vì mắc những dị tật tim bẩm sinh quá nặng, nên đã chết ngay từ trong bụng mẹ, hoặc chết ngay khi vừa được sinh ra. Đối với những bào thai như thế này, việc chẩn đoán sớm, nắm bắt cơ hội và thực hiện điều trị bệnh tim hiệu quả một cách kịp thời ngay từ trong bụng mẹ là rất quan trọng, để trao cho trẻ một cơ hội sống sót.

Thật may mắn, công nghệ tiên tiến cùng với tay nghề của bác sĩ Việt Nam trong chẩn đoán và điều trị can thiệp tim mạch, đã mở ra hi vọng mới cho những bào thai mắc bệnh tim bẩm sinh rất nặng.

Hai ca điều trị thành công ở Tp.HCM là ví dụ.

Ca thứ nhất được thực hiện vào ngày 4 tháng 1, thai nhi 32 tuần tuổi, vào viện cấp cứu với chẩn đoán không có lỗ van động mạch phổi và thiểu sản thất trái, đây là một dị tật bẩm sinh tim rất nặng, tiên lượng thai nhi chết trong bụng mẹ. Ê kíp can thiệp hơn 15 bác sĩ với 5 chuyên khoa, gồm sản, nhi sơ sinh, gây mê hồi sức, tim mạch, chẩn đoán hình ảnh. Các bác sĩ tiến hành chọc buồng thất phải bằng kim 18G dưới hướng dẫn siêu âm, luồn Guidewire 0.014” vào buồng thất phải, qua van động mạch phổi lên thân động mạch phổi. Tiếp theo, các bác sĩ luồn bóng Balloon Saphire 2.5 x 15 mm vào đúng vị trí van động mạch phổi, bơm bóng với áp lực 14 bar x 2 lần. Kiểm tra tim thai có dòng chảy qua van động mạch tốt, không có tràn dịch khoang màng ngoài tim, thủ thuật kết thúc an toàn.

Ca thứ hai được thực hiện vào ngày 12 tháng 1, thai nhi 29 tuần tuổi, chẩn đoán hẹp van động mạch chủ kèm thiểu sản thất trái, tiên lượng thai nhi tử vong trong bụng mẹ. Ê kíp can thiệp cũng tiến hành chọc buồng thất trái, luốn Guidewire, đưa bóng lên van động mạch chủ, rồi bơm bóng để nong van. Tuy nhiên, trường hợp này thai nhi cử động liên tục, thai nằm sấp nên các bác sĩ phải thực hiện thủ thuật xoay thai tương đối khó khăn.

𝐍𝐠𝐮̛𝐨̛̀𝐢 𝐱𝐮̛𝐚 𝐜𝐨́ 𝐜𝐚̂𝐮: “𝐓𝐚𝐦 𝐭𝐮𝐞̂́ 𝐤𝐡𝐚́𝐧 đ𝐚̣𝐢 – 𝐓𝐡𝐚̂́𝐭 𝐭𝐮𝐞̂́ 𝐤𝐡𝐚́𝐧 𝐥𝐚̃𝐨”. 𝐂𝐚̂𝐮 𝐧𝐨́𝐢 𝐧𝐚̀𝐲 𝐚́𝐦 𝐜𝐡𝐢̉ 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 đ𝐮̛́𝐚 𝐭𝐫𝐞̉ 𝐬𝐢𝐧𝐡 𝐫𝐚 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐦𝐚𝐲 𝐦𝐚̆́𝐧, 𝐛𝐚 𝐭𝐮𝐨̂̉𝐢 đ𝐚̃ 𝐥𝐨̛́𝐧 𝐯𝐚̀ 𝐛𝐚̉𝐲 𝐭𝐮𝐨̂̉𝐢 đ𝐚̃ 𝐠𝐢𝐚̀, 𝐬𝐨̂́𝐧𝐠 𝐲𝐞̂̉𝐮 𝐦𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐡𝐚̀𝐢 𝐧𝐡𝐢. 𝐕𝐨̛́𝐢 𝐧𝐡𝐮̛̃𝐧𝐠 đ𝐮̛́𝐚 𝐭𝐫𝐞̉ 𝐦𝐚̆́𝐜 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐭𝐢𝐦 𝐛𝐚̂̉𝐦 𝐬𝐢𝐧𝐡, 𝐧𝐞̂́𝐮 𝐤𝐡𝐨̂𝐧𝐠 đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐜𝐡𝐚̂̉𝐧 đ𝐨𝐚́𝐧 𝐬𝐨̛́𝐦 𝐯𝐚̀ đ𝐢𝐞̂̀𝐮 𝐭𝐫𝐢̣ 𝐤𝐢̣𝐩 𝐭𝐡𝐨̛̀𝐢, 𝐜𝐚̂𝐮 𝐧𝐨́𝐢 𝐚̂́𝐲 đ𝐮́𝐧𝐠 𝐡𝐨̛𝐧 𝐛𝐚𝐨 𝐠𝐢𝐨̛̀ 𝐡𝐞̂́𝐭.

Với sự tiến bộ của kĩ thuật can thiệp và phẫu thuật bệnh tim bẩm sinh, hầu hết các bệnh tim bẩm sinh đều có thể được điều trị tốt sau khi sinh, do đó, điều trị bệnh tim bẩm sinh ở thai nhi trong tử cung không phải là hướng điều trị chính cho bệnh tim bẩm sinh. Tuy nhiên, đối với một số rất ít bệnh tim bẩm sinh phức tạp có nguy cơ tử vong trong bụng mẹ và hiệu quả điều trị sau sinh kém, thì phương pháp điều trị trong tử cung có thể cứu sống thai nhi và cải thiện hiệu quả điều trị sau sinh.

Điều trị bệnh tim bẩm sinh ở thai nhi trong tử cung đã được thử nghiệm và khám phá ở nước ngoài từ 35 năm về trước, nhưng đây là kĩ thuật khó, nên hầu hết các quốc gia chưa thể áp dụng.

Việt Nam là quốc gia có nhiều kinh nghiệm phẫu thuật tim mạch, điều trị can thiệp tim mạch, chẩn đoán hình ảnh can thiệp, nên sẽ có lợi thế lớn khi triển khai điều trị bệnh tim bẩm sinh ở thai nhi trong tử cung nói chung, cũng như các lĩnh vực can thiệp bào thai nói riêng. Hai ca thực hiện thành công kĩ thuật ở Tp.HCM, chắc chắn sẽ mở ra kỉ nguyên mới trong điều trị can thiệp bào thai, đặc biệt là kĩ thuật can thiệp tim mạch các quốc gia châu Á chưa thể tiếp cận.

 𝑷𝒉𝒂̂̃𝒖 𝒕𝒉𝒖𝒂̣̂𝒕 𝒕𝒊𝒎 𝒕𝒉𝒂𝒊 𝒎𝒐̛̉: Về kĩ thuật, phương pháp mổ hở tim thai là rạch tử cung người mẹ, vào khoang ối đưa thai nhi ra ngoài để thực hiện phẫu thuật tim mở, sau đó đưa thai nhi trở lại tử cung người mẹ để tiếp tục mang thai. Trong kĩ thuật này, tuần hoàn ngoài cơ thể của thai nhi luôn là vấn đề khó khăn nhất. Việc điều trị bệnh tim bẩm sinh phức tạp chủ yếu là phẫu thuật tái tạo và sửa chữa, thường cần hỗ trợ tuần hoàn ngoài cơ thể. Để thực hiện điều trị trong tử cung đối với bệnh tim bẩm sinh phức tạp, cần giải quyết các vấn đề kĩ thuật như tuần hoàn ngoài cơ thể của thai nhi, đơn giản hóa các thao tác phẫu thuật và hạn chế xâm lấn tối thiểu nhất có thể. Phẫu thuật tim thai nhi đã được nghiên cứu hơn ba mươi năm, nhưng các vấn đề kĩ thuật trên vẫn chưa được giải quyết, trong khi can thiệp tim thai nhi đã trở thành phương pháp chính để điều trị bệnh tim bẩm sinh ở thai nhi, nên phẫu thuật tim thai mở chưa được ứng dụng lâm sàng rộng rãi.

 𝑪𝒂𝒏 𝒕𝒉𝒊𝒆̣̂𝒑 𝒕𝒊𝒎 𝒕𝒉𝒂𝒊 𝒏𝒉𝒊: Kể từ khi Maxwell và cộng sự thự hiện ca can thiệp tim thai nhi đầu tiên ở người vào năm 1989, đến nay đã 35 năm, nhưng mới chỉ có hơn 200 trường hợp được thực hiện trên khắp thế giới. Lí do, ngoài khó khăn về kĩ thuật không phải quốc gia nào cũng thực hiện được, thì hầu hết bệnh tim bẩm sinh có thể phẫu thuật rất tốt sau sinh, nên can thiệp tim thai nhi chỉ áp dụng với những dị tật bẩm sinh nặng có nguy cơ thai chết trong bụng mẹ, ví dụ hẹp van động mạch chủ nặng kèm thiểu sản thất trái tiến triển, hẹp van động mạch phổi kèm thiểu sản thất trái, tim trái thiểu sản với còn lỗ bầu dục.

 𝑷𝒉𝒂̂̃𝒖 𝒕𝒉𝒖𝒂̣̂𝒕 𝒏𝒐̣̂𝒊 𝒔𝒐𝒊 𝒕𝒊𝒎 𝒕𝒉𝒂𝒊 𝒏𝒉𝒊: Về nguyên tắc, phẫu thuật nội soi thai nhi ít gây chấn thương cho phụ nữ mang thai hơn so với phẫu thuật mở thai nhi. Các ca phẫu thuật tim thai phức tạp cần phải được thực hiện dưới nhiều lỗ phẫu thuật nên nguy cơ biến chứng như vỡ ối sớm, viêm màng ối và sinh non vẫn tồn tại.

 𝐊𝐄̂́𝐓 𝐋𝐔𝐀̣̂𝐍

Điều trị thai nhi là can thiệp y tế cho thai nhi trong tử cung, nó được thực hiện để cứu những thai nhi có nguy cơ chết trong bụng mẹ, tử vong chu sinh, hoặc tổn thương nghiêm trọng không thể hồi phục mặc dù đã được xử trí tối ưu sau khi sinh. Điều trị can thiệp tim mạch thai nhi là một kĩ thuật rất khó. Với đội ngũ bác sĩ của mình, Việt Nam đủ tự tin để thực hiện kĩ thuật này, cũng như hoàn toàn có thể mở ra những kĩ thuật can thiệp bào thai khác, ví dụ:

✓ Phẫu thuật laser nội soi điều trị hội chứng truyền máu song sinh.

✓ Đặt dẫn lưu lồng ngực cho thai nhi tràn dịch màng phổi.

✓ Cắt bỏ tần số vô tuyến cho trình tự tưới máu động mạch đảo ngược đôi.

✓ Truyền máu trong tử cung điều trị thiếu máu thai nhi.

✓ Tắc khí quản bằng bóng điều trị thoát vị cơ hoành bẩm sinh.

✓ Nội soi bàng quang thai nhi điều trị tắc nghẽn đường tiết niệu dưới.

✓ Phẫu thuật mở thai nhi điều trị thoát vị màng não tủy.

✓ Phẫu thuật tạo hình van động mạch chủ cho thai nhi trong trường hợp hẹp động mạch chủ nghiêm trọng…/.