Ý tưởng giao thông độc đáo từ một người nước ngoài
Một người nước ngoài đến Hà Nội đã nêu ra sáng kiến thú vị: Việt Nam chỉ nên cho phép còi ô tô và xe máy phát ra âm thanh với các nốt Đô – Mi – Son, để mỗi khi hai người bấm còi, âm thanh sẽ tạo thành hòa âm quãng 3 trưởng hoặc quãng 5 đúng. Khi tắc đường, phố xá sẽ ngân vang như một bản nhạc giao hưởng.
Thực ra ở Hà Nội, nên chọn nốt Đô – La.
Người Việt và khả năng cảm âm vượt trội
Nhân loại có đặc điểm chung là tai nghe nhạc phù hợp nhất với quãng 3 trưởng hoặc quãng 5 đúng. Âm nhạc phương Tây cũng được xây dựng trên những quãng hòa âm ấy. Nhưng người Việt lại có khả năng cảm âm vượt trội: quãng 6 trưởng như Đô – La, dù khó nghe với người phương Tây, lại rất được yêu thích tại Việt Nam.
Vì sao người Việt có tai nghe nhạc tốt?
Câu trả lời có thể nằm ở đặc điểm ngôn ngữ: tiếng Việt có 6 thanh điệu, là một trong những ngôn ngữ giàu âm điệu nhất thế giới. Khi cất tiếng nói, người Việt đã tạo ra âm thanh véo von như chim hót.
Để tạo ra chữ quốc ngữ, Cha Francesco De Pina đã phải vận dụng kiến thức âm nhạc: ký âm dấu bằng, sắc, huyền, hỏi, ngã, nặng bằng khuông nhạc. Ví dụ: BA là nốt La, BÁ là La thăng, BẢ là Mi, BÀ là Rê… Thậm chí, Cha còn sử dụng thủ pháp luyến láy dân gian như nốt tô điểm, chấm dôi và chuyển giọng theo quãng 5.
Giao thông cũng có thể là âm nhạc
Thật tuyệt vời nếu còi xe tại Hà Nội, Sài Gòn, hay bất kỳ thành phố nào ở Việt Nam được thiết kế để tạo ra các hợp âm quãng 3 trưởng như Đô – Mi, Mi – Son hay quãng 5 đúng như Đô – Son. Và đến đèn đỏ, ta lại nghe hợp âm Đô – La vang lên, tạo nên những trải nghiệm âm thanh độc đáo trên đường phố.
Âm nhạc ra đời như thế nào?
Chủ Nhật tuần trước, tôi là diễn giả tại Trại hè Nghệ thuật Young Hit Young Beat, chủ đề “Âm nhạc & Sức khoẻ”. Khi được MC Như Quỳnh hỏi: “Âm nhạc ra đời như thế nào?”, tôi nhớ đến bộ phim Prometheus, trong đó người kỹ sư dùng âm thanh tiếng sáo để khởi động tàu vũ trụ.
Ý tôi là: âm nhạc bắt đầu từ rung động – từ thời kỳ nguyên thủy – và mở ra mọi cánh cửa của cuộc sống.
Tiếng khóc đầu đời và lời ru của mẹ
Đứa trẻ khi sinh ra khỏi bụng mẹ, sẽ cất tiếng khóc chào đào, đó là những âm BA đầu tiên với các cao độ trầm bổng khác nhau. Và người mẹ sẽ cất tiếng hát ru. Những câu hát của mẹ có tính chất âm nhạc rất đơn giản, giai điệu nhẹ nhàng, đẹp đẽ và êm dịu, sử dụng sự xen kẽ liên tục của hợp âm ổn định và hợp âm không ổn định, để tạo ra hiệu ứng của một chiếc nôi bập bênh, tạo bầu không khí yên bình mà trong trẻo. Và như thế, tiếng khóc của đứa trẻ, cùng với lời ru của mẹ đã hoà quyện vào nhau.
Nhìn từ góc độ này, cá nhân tôi thấy rằng, âm nhạc và ngôn ngữ có chung nguồn gốc. Thực tế là, cả âm nhạc và ngôn ngữ đều là sự sắp xếp âm thanh theo quy tắc, với cấu trúc âm thanh phân cấp, tồn tại trong mọi nền văn hoá, thể hiện những đặc tính hoạt động rất phức tạp của con người.
Khởi nguồn của âm nhạc là giọng.
Khả năng học bằng giọng (voice) là một khía cạnh của âm nhạc mà nhiều loài sở hữu, bao gồm một số loài chim biết hót, vẹt biết nói, cá voi, hải cẩu, dơi, kể cả ở các loài linh trưởng như vượn, khỉ và tinh tinh. Vì vậy, để giải mã bí ẩn về nguồn gốc âm nhạc, theo tôi phải quay trở lại nguồn gốc phát triển của loài người, quay trở lại với thế giới tự nhiên từ thuở hồng hoang. Và trước tiên, chúng ta hãy xem xét các tạo ra âm thanh của động vật trong tự nhiên.
Rừng vắng nghe tiếng chim
Núi thiêng nghe vượn hót
Chim rừng và vượn núi là hai trong số loài động vật ồn ào nhất hành tinh, trong khi các động vật khác như (trâu rừng, bò rừng, ngựa, hổ và báo) thường im lặng, thậm chí vô hình. Tại sao lại có sự khác biệt như vậy? Đó là vì, mỗi động vật có riêng một chiến lược phòng thủ, các loài sống trên cây và các loài sống trên mặt đất phòng thủ khác nhau.
Động vật sống trên cây, chiều cao sẽ quyết định sự tồn vong, càng trên cao càng ít kẻ thù să mồi và an toàn. Con hổ nặng 50kg săn mồi dưới đất sẽ rất khó đê bắt được con khỉ nặng 10kg ở trên ngọn cây. Do đó, động vật trên cây thường giao tiếp với nhau bằng âm thanh, như chim kêu vượn hót. Ngược lại, những động vật di chuyển trên mặt đất sợ rằng tiếng động chúng phát ra sẽ làm lộ vị trí, nên chúng chọn ẩn náu trong cỏ và bụi rậm. Những loài săn mồi hàng đầu như sư tử và hổ, không những không phát ra bất kì tiếng động nào khi vồ mồi, mà còn cố gắng hết sức để giảm thiểu tiếng ồn trong quá trình săn mồi.
Chỉ duy nhất con người sống trên mặt đất là ồn ào.
Câu hỏi đặt ra là, con người nguyên thuỷ đã sống rất ồn ào, rất hiếu động, nhưng tại sao lại không bị diệt vong bởi các loài ăn thịt khác?
Rõ ràng, khả năng chạy nhanh nhất của loài người, đến giờ Bolt cũng chỉ đạt 38km/h ở cự li ngắn 100 mét, trong khi tốc độ của một con hổ là 80km/h và có thể duy trì tốc độ hàng chục dặm. Cú đấm của Mike Tyson chỉ bằng 1/10 cú vả của con gấu. Răng nanh của người đã thoái triển, không thể so được với răng nanh của hổ báo, lợn nòi hay bất kì động vật răng nanh nào khác. Da người cũng quá mỏng và ít lông. Vậy theo quan điểm về thể chất, con người nguyên thuỷ về cơ bản là loài yếu nhất trong tự nhiên, đặc điểm sinh lí con người không thể hỗ trợ chiến lược phòng thủ có thể đảm bảo sự sống còn an toàn.
Điều con người cổ đại ghét nhất là màn đêm buông xuống.
Để bảo vệ khỏi sự tấn công của các loài thú săn mồi, con người phải tập trung nhau lại, tạo ra những âm thanh để xua đuổi. Những âm thanh rời rạc không đủ tạo nên sức mạnh. Vì thế, cả một nhóm cần phải hợp sức cùng tạo ra âm thanh với cao độ tương tư, nhịp điệu và tiết tấu như nhau, giọng của những con đực ở âm khu trầm nhưng vang xa có sức đe doạ lớn, con cái ở âm khu cao hơn một quãng 8 sẽ có tính hỗ trợ rất tốt.
Hợp xướng là sự ra đời đầu tiên của âm nhạc.
Hợp xướng ra đời trước giọng nói, đó là một đám đông hét lên, tạo ra mọi loại tiếng động kì lạ, theo một số động tác như giậm chân, vỗ nhịp nhàng vào các bộ phận trên cơ thể, dùng các vật dụng để gõ tạo nên âm thanh hài hoà. Sau khi lửa ra đời, người nguyên thuỷ sẽ tụ tập nhảy múa hát hò quanh đống lửa, âm nhạc cứ thể phát triển.
Cứ như vậy, hình thức âm nhạc sơ khai nhất là hợp xướng đã giúp con người phát triển ngôn ngữ, mọi người có thể truyền đạt nhiều ý nghĩa khác nhau bằng cách thay đổi giọng, từ đó giao tiếp bằng lời nói ra đời.
Một yếu tố rất quan trọng thúc đẩy âm nhạc và ngôn ngữ nói phát triển, đó là việc thu hút giới tính, con người nguyên thuỷ tìm cách sử dụng âm nhạc và ngôn ngữ nói để truyền đạt cảm xúc, giúp tìm kiếm và thu hút bạn tình.
Tiếp theo, từ người nguyên thuỷ cho đến người hiện đại, ai cũng sợ các vị thần. Khi thầy cúng “giao tiếp” với thần linh, họ sẽ hát theo giai điệu, có thêm dự hỗ trợ bằng cách gõ vào kim loại hoặc tre gỗ để tạp ra âm thanh nhịp nhàng. Thần linh chẳng bao giờ xuất hiện. Nhưng âm nhạc trong các nghi lễ cũng ra đời sớm nhất, đồng hành cũng tổ tiên chúng ta, cũng giúp cho ngôn ngữ nói hình thành và phát triển.
Quý vị quan tâm đến Trại hè Âm nhạc và Sức khoẻ dành cho lứa tuổi từ 5 – 13, xin mời đến tham dự buổi nói chuyện của tôi vào Chủ Nhật, ngày 25 tháng 5 năm 2025, thông tin được ban tổ chức cung cấp như sau, đường link đăng kí tôi đăng ở ĐÂY
𝗧𝗮𝗹𝗸𝘀𝗵𝗼𝘄 𝗩𝗶𝘁𝗮𝗺𝗶𝗻 𝗔̂𝗺 𝗻𝗵𝗮̣𝗰
𝗔̂𝗺 𝗻𝗵𝗮̣𝗰 𝘃𝗮̀ 𝘀𝘂̛̣ 𝗽𝗵𝗮́𝘁 𝘁𝗿𝗶𝗲̂̉𝗻 𝗰𝘂̉𝗮 𝘁𝗿𝗲̉
𝗧𝗵𝗼̛̀𝗶 𝗴𝗶𝗮𝗻:
9h00 | Chủ Nhật | 25.05.2025
Đ𝗶̣𝗮 đ𝗶𝗲̂̉𝗺:
Young Hit Young Beat, tầng 6,
Tòa 29T2, Hoàng Đạo Thúy, Hà Nội
Sau thành công của 𝗧𝗮𝗹𝗸𝘀𝗵𝗼𝘄 𝗩𝗶𝘁𝗮𝗺𝗶𝗻 𝗔̂𝗺 𝗻𝗵𝗮̣𝗰 số 1, 𝗬𝗼𝘂𝗻𝗴 𝗛𝗶𝘁 𝗬𝗼𝘂𝗻𝗴 𝗕𝗲𝗮𝘁 hân hạnh chào đón Quý khách – những người có con ở độ tuổi từ mới lớn đến gian đoạn trưởng thành – tham dự 𝗧𝗮𝗹𝗸𝘀𝗵𝗼𝘄 𝗩𝗶𝘁𝗮𝗺𝗶𝗻 𝗔̂𝗺 𝗻𝗵𝗮̣𝗰 số 2.
Buổi chia sẻ là quà tặng đầy bất ngờ dành cho người yêu âm nhạc, đặc biệt cha mẹ có con nhỏ từ 5 – 15 tuổi quan tâm đến sức khoẻ và sự phát triển của con thông qua âm nhạc.
Sự hiện diện của Quý vị là niềm vinh hạnh của chúng tôi.
———————————–
𝗬𝗢𝗨𝗡𝗚 𝗛𝗜𝗧 𝗬𝗢𝗨𝗡𝗚 𝗕𝗘𝗔𝗧
Tầng 6, nhà 29T2, lô N05, KĐT Trung Hòa – Nhân Chính, Quận Cầu Giấy
𝗛𝗼𝘁𝗹𝗶𝗻𝗲:
09659 33333
0399 221 282
