𝐓𝐮𝐲𝐞̣̂𝐭 𝐯𝐨̛̀𝐢, 𝐛𝐞̣̂𝐧𝐡 𝐭𝐢𝐦 𝐛𝐚̂̉𝐦 𝐬𝐢𝐧𝐡 𝐜𝐮̉𝐚 𝐭𝐡𝐚𝐢 𝐧𝐡𝐢 𝟐𝟐 𝐭𝐮𝐚̂̀𝐧 𝐭𝐮𝐨̂̉𝐢 𝐜𝐨́ 𝐧𝐠𝐮𝐲 𝐜𝐨̛ 𝐛𝐢̣ 𝐜𝐡𝐞̂́𝐭 𝐥𝐮̛𝐮, đ𝐚̃ đ𝐮̛𝐨̛̣𝐜 𝐜𝐚́𝐜 𝐛𝐚́𝐜 𝐬𝐢̃ 𝐕𝐢𝐞̣̂𝐭 𝐍𝐚𝐦 𝐜𝐡𝐮̛̃𝐚 𝐤𝐡𝐨̉𝐢 𝐤𝐡𝐢 𝐭𝐡𝐚𝐢 𝐯𝐚̂̃𝐧 𝐜𝐨̀𝐧 𝐭𝐫𝐨𝐧𝐠 𝐛𝐮̣𝐧𝐠 𝐦𝐞̣!

Món quà kỳ diệu cho ngày Tết thiếu nhi

Tết thiếu nhi mùng 1 tháng 6 đang đến gần, đối với bà mẹ tương lai người Singapore và gia đình cô, không có món quà nào tuyệt vời hơn là “một cuộc sống mới”. Đối với đội ngũ y bác sĩ Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1, thử thách giành lại sự sống cho thai nhi này, đó là một cuộc chiến “đau thắt tim”.

Trước đó, Bệnh viện KK Women’s and Children’s Hospital ở Singapore đã phát hiện một thai nhi 22 tuần tuổi, mắc dị tật tim phức tạp không có lỗ van động mạch chủ – một tình trạng bệnh lí có nguy cơ thai chết lưu trong bụng mẹ. Tại đất nước Singapore, kĩ thuật điều trị can thiệp tim trong thời kì bào thai là quá khó, nên các bác sĩ khuyên thai phụ sang Việt Nam chữa trị.

Sau khi thăm khám kĩ lưỡng và hội chẩn, đến ngày 28 tháng 5 năm 2025, các chuyên gia của Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi Đồng 1 đã phối hợp chặt chẽ với nhau, thực hiện thành công kĩ thuật can thiệp nong van động mạch chủ. Hình ảnh ghi nhận trên siêu âm tim thai, khi thấy dòng máu lưu thông trở lại bình thường qua van động mạch chủ, cả ê kíp vỡ oà cảm xúc, sản phụ và gia đình bật khóc.

Đây là ca can thiệp tim thai thứ 9 tại Việt Nam.

Kỳ tích: Em bé sẽ chào đời khỏe mạnh sau 4 tháng nữa

Chỉ 4 tháng nữa, em bé với trái tim không có lỗ van động mạch chủ này sẽ chào đời khoẻ mạnh, thật là một kì tích. Hãy tưởng tượng, ở thời điểm hiện tại kĩ thuật can thiệp tim thai nhi vẫn là một ẩn số khó tìm lời giải với mọi hệ thống y tế phát triển, trên toàn thế giới số lượng bệnh viện thực hiện được chưa đếm hết 10 đầu ngón tay. Thông thường, các bệnh viện trên thế giới can thiệp khi thai nhi phải đợi 28 đến 30 tuần tuổi, nhưng tại Việt Nam can thiệp ở tuần thứ 22 là quá khó.

Bình thường, tim thai nhi về cơ bản đã phát triển hoàn thiện vào tuần thứ 17 đến tuần thứ 18 của thai kì, những bác sĩ siêu âm thai tim thai rất giỏi và máy siêu âm rất tốt mới phát hiện được dị tật tim ở hai tuần này. Phụ nữ được khuyến cáo nên siêu âm tim thai nhi từ tuần thứ 20 đến tuần thứ 25, dị tật tim được phát hiện chủ yếu giúp lên kế hoạch điều trị bằng phẫu thuật hoặc can thiệp tim sau sinh, với sự phối hợp đa chuyên khoa.

Các loại thủ thuật can thiệp tim thai nhi (FCI)

Can thiệp tim thai nhi (FCI) là một thủ thuật có thể giúp điều trị thai nhi mắc một số vấn đề tim nghiêm trọng. Thủ thuật này được cân nhắc trong các trường hợp sau:

✓ Can thiệp nong van động mạch chủ thai nhi (FAV): Thủ thuật này được sử dụng khi van động mạch chủ của thai nhi bị hẹp nghiêm trọng, có thể ngăn cản sự phát triển bình thường của nửa tim trái và dẫn đến tình trạng gọi là hội chứng thiểu sản tim trái.

✓ Can thiệp vách liên nhĩ thai nhi (FASI): Thủ thuật này được cân nhắc khi thai nhi mắc hội chứng thiểu sản tim trái và có lỗ thông giữa các buồng tim trên bị tắc hoặc rất nhỏ.

✓ Can thiệp nong van động mạch phổi cho thai nhi (FPV): Thủ thuật này được thực hiện khi van phổi của thai nhi bị hẹp nghiêm trọng, có thể ngăn cản sự phát triển bình thường của nửa bên phải tim và dẫn đến hội chứng thiểu sản tim phải.

Van động mạch chủ là “van chính” của tim.

Thai nhi không có lỗ van động mạch chủ, tức là tắc hoàn toàn lỗ ra giữa tâm thất trái và đoạn đầu của động mạch chủ, khiến cho trái tim co bóp thì dòng máu dội trở lại buồng tim chứ không thể ra khỏi tim để nuôi các bộ phận cơ thể. Nếu thai kì tiếp tục, tâm thất trái của thai nhi sẽ kém phát triển nghiêm trọng sau 4 tuần, dẫn đến một tâm thất đơn và tim thai chỉ có một buồng, đây gần như là dấu hiệu cho thấy phải chấm dứt thai kì, nên bác sĩ thường khuyên bỏ thai. Nếu cố giữ lại, thai nhi sẽ chết lưu trong bụng mẹ, hoặc mất cơ hội sống sót sau khi sinh.

Nong van động mạch chủ là giải pháp cứu sống thai nhi.

Với thai nhi 22 tuần, trái tim nhỏ hơn quả hạnh nhân, đường kính động mạch chủ 2mm tương đương với kích thước của một hạt kê. Phương pháp điều trị can thiệp tim thai nhi sẽ được thực hiện dưới hướng dẫn của siêu âm, vì động mạch chủ của thai nhi rất nhỏ, nên siêu âm là công cụ duy nhất để nhìn thấy động mạch chủ. Đó là chưa kể, muốn can thiệp dưới các phương tiện khác như máy DSA như người lớn thì phải có dụng cụ tương thích, nhưng đến nay thế giới vẫn không có bộ dụng cụ can thiệp thai nhi nào như người lớn. Và ngay cả khi tìm được tìm được dụng cụ như vậy, thai nhi cử động, nó sẽ gây vỡ tim và thủng động mạch chủ trong nháy mắt. Một khó khăn nữa là thai nhi không chịu nằm im cho bác sĩ muốn làm gì thì làm. Vì thế, trình độ của bác sĩ là một thách thức, thủ thuật chỉ kéo dài trong 30 phút, một phán đoán sai lầm hay một động tác thừa, sự phối hợp của ê kíp thiếu nhịp nhàng, nó quyết định sự sống còn của thai nhi. Tư thế của thai rất quan trọng. Nếu thai nhi nằm sấp thì sẽ không can thiệp được. Thường là thai phụ sẽ phải mất vài tiếng đồng hồ liên tục thay đổi tư thế, lúc nằm sấp, lúc nằm ngửa, khi lại nằm nghiêng và thậm chí là chổng mông, quay phải quay trái với nhiều động tác kì quái. Chỉ khi nào thai nhi có tư thế mong đợi mới tiến hành được thủ thuật. Cụ thể là khi thai nhi nằm ngửa, bác sĩ gây mê sẽ tiến hành gây mê mẹ, đồng thời một bác sĩ khác phải gây mê thai nhi cùng lúc bằng kĩ thuật chọc chính xác dây rốn của thai nhi, kiểm soát được liều lượng thuốc mê thai nhi để giữ thai nằm yên và thoải mái. Dưới sự hướng dẫn chính xác của siêu âm trong suốt quá trình tiếp theo sau đó, một kim chọc dò dài khoảng 20cm sẽ đi qua thành bụng của mẹ, qua thành tử cung, vào khoang ối và xuyên qua thành ngực của thai nhi, rồi khéo léo đi vào tâm thất trái. Khi đầu kim nằm dưới van động mạch chủ, một dây dẫn mỏng như sợi tóc nhanh chóng được mở ra và đưa qua van động mạch chủ. Kim chọc được đẩy nhẹ nhàng vào động mạch chủ. Sau khi ống thông có bóng được luồn qua van, rồi thổi phồng bóng lên 4mm, nong vòng van lên 6mm để cho phép 2,2 – 2,6mm đường kính lỗ van có máu chảy qua, kim chọc và dây dẫn sẽ được tháo ra ngay lập tức.

Toàn bộ thủ thuật kéo dài khoảng 30 phút.

Trong suốt quá trình này, bác sĩ chỉ sử dụng ống thông tim 1,5 – 1,8mm và kim chọc 1mm, không có vết cắt hay mũi khâu nào, và lượng máu chảy ra không quá 4mL. Không có một miếng gạc nào bị ướt. Sau can thiệp, các dấu hiệu sinh tồn của sản phụ ổn định, siêu âm tim thai cho thấy dòng máu chảy về phía trước động mạch chủ của thai nhi và nhịp tim của thai nhi ổn định, thủ thuật như vậy là thành công.

Sau can thiệp, thai phụ sẽ nằm viện 24 – 48 giờ để theo dõi, những ngày sau thai phụ sẽ khám định kì, bác sĩ tiến hành siêu âm tim thai.

Điều trị can thiệp tim thai nhi là một kĩ thuật khó, rất ít bệnh viện trên thế giới làm được, số lượng bệnh viện báo cáo thành công chưa đến 10 đầu ngón tay của hai bàn tay. Việt Nam tiến hành 9 ca điều trị can thiệp tim thai nhi thành công, đó là bước tiến ngoạn mục, đây không chỉ là thành quả tiến bộ của y học nước nhà, mà còn là thành quả của sự yêu thương mà đội ngũ y bác sĩ dành cho bệnh nhân.

Xin chúc mừng Bệnh viện Từ Dũ và Bệnh viện Nhi đồng 1!./.