𝗟𝗶́ 𝘁𝗵𝘂𝘆𝗲̂́𝘁 𝗚𝗮̂́𝘂 𝘃𝗮́𝘆 (𝗛𝗲𝗺𝗹𝗶𝗻𝗲 𝗧𝗵𝗲𝗼𝗿𝘆) 𝗰𝘂̉𝗮 𝗻𝗵𝗮̀ 𝗸𝗶𝗻𝗵 𝘁𝗲̂́ 𝗵𝗼̣𝗰 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗠𝘆̃ 𝗚𝗲𝗼𝗿𝗴𝗲 𝗧𝗮𝘆𝗹𝗼𝗿 đ𝗲̂̀ 𝘅𝘂𝗮̂́𝘁 𝘃𝗮̀𝗼 𝗻𝗮̆𝗺 𝟭𝟵𝟮𝟬 𝗰𝗼́ 𝗻𝗼̣̂𝗶 𝗱𝘂𝗻𝗴 𝗰𝗵𝗶́𝗻𝗵 𝗹𝗮̀: 𝗰𝗵𝗶𝗲̂̀𝘂 𝗱𝗮̀𝗶 𝘃𝗮́𝘆 𝗰𝘂̉𝗮 𝗽𝗵𝘂̣ 𝗻𝘂̛̃ 𝗽𝗵𝗮̉𝗻 𝗮́𝗻𝗵 𝘀𝘂̛̣ 𝘁𝗵𝗶̣𝗻𝗵 𝘀𝘂𝘆 𝗰𝘂̉𝗮 𝗻𝗲̂̀𝗻 𝗸𝗶𝗻𝗵 𝘁𝗲̂́, 𝘃𝗮́𝘆 𝗰𝗮̀𝗻𝗴 𝗻𝗴𝗮̆́𝗻 𝘁𝗵𝗶̀ 𝗻𝗲̂̀𝗻 𝗸𝗶𝗻𝗵 𝘁𝗲̂́ 𝗰𝗮̀𝗻𝗴 𝘁𝗼̂́𝘁, 𝘃𝗮́𝘆 𝗰𝗮̀𝗻𝗴 𝗱𝗮̀𝗶 𝘁𝗵𝗶̀ 𝗻𝗲̂̀𝗻 𝗸𝗶𝗻𝗵 𝘁𝗲̂́ 𝗰𝗮̀𝗻𝗴 𝗸𝗵𝗼́ 𝗸𝗵𝗮̆𝗻.

Nửa thế kỉ Iran theo đuổi giấc mơ “váy ngắn”.

Khi tìm hiểu về Iran, tôi rất ngưỡng mộ đất nước này, Iran xứng đáng được cả thế giới ghi nhớ trong nhiều thế kỉ. Nói tới Iran là nói tới những sự kì lạ. Một mặt, các khái niệm “Cộng hòa” và “Lực lượng Vệ binh Cách mạng” có vẻ khá tiến bộ; mặt khác, Iran là một quốc gia tôn giáo hà khắc với sự kết hợp giữa chính trị và thần quyền. Ban đầu tôi không hiểu những điều này tại sao lại kết hợp được với nhau. Nhưng khi biết Lí thuyết Gấu váy, tôi đã thấy mọi thứ sáng tỏ, Iran bỗng trở nên vô cùng thú vị.

Và cuộc chiến giữa Israel – Iran, có Hoa Kỳ núp bên cạnh đổ xăng chờ lửa bùng thì chạy ra dập, đó cũng là “Cuộc chiến 12 ngày đêm” cực kì thú vị. Bạn hãy tưởng tượng như thế này về cuộc chiến. Iran thà bị đánh đòn 100 roi còn hơn phải ăn hai pound phân. Khi đã ăn được một kilogram phân, Iran không thể chịu đựng được nữa, lại chọn cách bị đánh đòn. Chính vì sự lựa chọn thất thường như vậy mà Iran phải ăn cả phân lẫn đòn. Nếu Hoa Kỳ không dập tắt cuộc chiến, Iran hết sức chịu đựng sẽ trở nên chó cùng đứt xích, khi đó Israel và Hoa Kỳ sẽ phải cúi xuống ăn hết bãi phân Iran thải ra, ăn xong lại bị Iran đánh 100 roi.

Định dạng này người Ả Rập đã kể từ năm 1979.

Thực ra thì câu chuyện này không đúng, mà đúng của nó phải là Iran chọn cách phản kháng trước, nhưng bị đánh bại phạt 100 roi, liền xin ăn cứt. Sau khi ăn hết số cứt thì lấy lại được sức, Iran tức quá nên cố gắng chống cự một lần nữa, nhưng vẫn bị đánh bại phạt 100 roi. Nếu Hoa Kỳ không can thiệp nổi, để Israel bắt Iran phải vừa ăn cứt và bị đánh, thì đến một ngày Iran không chịu được sẽ vùng lên bắt Israel và Mỹ phải cúi xuống ăn cứt và bị phạt 100 roi. Đó chính là lí do Trump diễn vở kịch siêu máy bay B2 mang 14 quả bom GBU-57 thả vu vơ xuống sa mạc Iran rồi tuyên bố chiến thắng, ép Israel và Iran cùng tuyên bố chiến thắng, rồi chấm dứt cái gọi là “Cuộc chiến 12 ngày đêm”.

Thôi bỏ qua câu chuyện.

Bây giờ tôi quay trở lại với “lí thuyết về độ dài váy”, nó đã trở thành nguồn cảm hứng cho cuộc đảo chính quân sự ở Iran năm 1925 do một đại tá tên là Reza Khan tiến hành, từ đó lập nên Triều đại Pahlavi của Iran.

Để tôi giới thiệu sơ lược về tình hình Iran.

Về mặt địa lí, Iran là con đường duy nhất để kết nối Trung Đông và Trung Á từ đông sang tây, kết nối Vịnh Ba Tư và Biển Caspi từ bắc xuống nam. Có thể nói rằng Iran là một pháo đài chiến lược ở khu vực Vịnh. Diện tích của Iran gấp 5 lần Việt Nam, gấp 72 lần so với Israel. Dân số Iran ít hơn Việt Nam một chút, với gần 90 triệu người, nhiều hơn hai quốc gia lớn khác trong khu vực Vịnh là Iraq và Ả Rập Saudi cộng lại. Về mặt dân tộc, người Ba Tư chiếm hơn 60%, còn lại các dân tộc thiểu số khác bao gồm người Azerbaijan, người Kurd, v.v. Về tôn giáo, khoảng 99% người Iran theo đạo Hồi, trong đó 90% là người Shiite và 10% là người Sunni và Shia. Sự thống nhất tôn giáo này cũng tạo nên nền tảng của Cộng hòa Hồi giáo. Về tài nguyên, Iran có nhiều dầu thô, gần giống như các quốc gia vùng Vịnh khác.

Một quốc gia có diện tích trung bình, dân số gần tương đương Việt Nam, lại có chiều sâu lãnh thổ và địa chính trị quan trọng như vậy, Iran không thể là quốc gia nhỏ trên bàn cờ quốc tế, mà chỉ có thể là quốc gia mạnh như Đế chế Ba Tư trong lịch sử, hay quốc gia yếu như nhà nước thần quyền hiện nay đang phải chiến đấu với Israel.

Tiếp theo, để tôi nhắc qua về Iran cách đây tròn 100 năm trở lại trước.

Phần lịch sử này đã diễn ra quá lâu rồi nên nhiều người không nhớ. Trong thời kì này, Iran theo chế độ quân chủ, vua của họ được gọi là Shah trong tiếng Ba Tư. Mọi người hãy tưởng tượng, sau Cách mạng Công nghiệp phương Tây, các quốc gia quân chủ đều chung số phận liên tục bị các cường quốc xâm lược trực tiếp hoặc kiểm soát gián tiếp, cuối cùng trở thành xã hội nửa thực dân nửa phong kiến. Iran cũng vậy, mặc dù triều đại Qajar cai trị nhưng quốc gia này bị Anh kiểm soát phía nam và Nga kiểm soát phía bắc, hai đế quốc chỉ để lại cho Iran một rẻo nhỏ tự do ở giữa làm vùng đệm. Anh kiếm bộn tiền ở Iran. Những năm đầu thế kỉ 20, ngành công nghiệp dầu mỏ Iran bị Anh kiểm soát hoàn toàn, thời kì này Iran cũng bắt đầu thiết lập chế độ quân chủ lập hiến.

Bắt đầu từ năm 1921, Đại tá Reza Khan đã tiến hành đảo chính quân sự, đến nằm 1925 thì đảo chính thành công và ông lên ngôi. Triều đại Pahlavi được thành lập. Thời kì này, Hoa Kỳ nhìn thấy cơ hội đổ xăng vào lửa, nên đã ủng hộ mạnh mẽ Triều đại Pahlavi, đồng thời gieo rắc vào đầu công chúng Iran cái gọi là Lí thuyết Gấu váy. Triều đại Pahlavi có hai thế hệ quân chủ. Thế hệ đầu tiên, từ năm 1925 – 1941, do Reza Khan cai quản. Thế hệ thứ hai, từ năm 1941 – 1979, Reza Khan thoái vị rồi nhường ngôi cho con trai là Reza Pahlavi.

Vào thời điểm đó, Triều đại Pahlavi coi Hoa Kỳ như người bố dượng, Hoa Kỳ cũng coi Iran như đứa con trai đỡ đầu của mình ở Trung Đông. Lí thuyết Gấu váy, dù không hề công khai nhưng đó là kim chỉ nam xuyên suốt Triều đại Pahlavi, từ vua cha đến vua con đã quyết liệt tiếp nhận châu Âu và Hoa Kỳ, đồng thời phản đối những giá trị truyền thống. Trong suốt 55 năm Triều đại Pahlavi tồn tại, mọi thứ từ tài chính đến vốn đều của nước ngoài, giáo dục cũng từ phương Tây, văn hoá và pháp luật được sao chép từ châu Âu và Mỹ. Năm 1929, phong tục trùm khăn kín đầu bị bãi bỏ, xã hội Iran lúc bấy giờ coi trùm đầu là hủ tục lạc hậu. Thời điểm đó nếu bạn đến Iran, sẽ có nhiều phụ nữ làm bạn nhầm tưởng là gái mại dâm, chỉ vì họ rất xinh đẹp và ăn mặc sexy như bức ảnh ở trên, trong khi bạn vẫn mặc định trong đầu rằng người phụ nữ Iran bình thường tử tế thì phải như bức ảnh ở dưới. Nếu bạn lỡ đặt tay lên đùi một cô gái thì họ cũng chỉ mỉm cười khúc khích. Và như bạn đã thấy ở bài viết trước, tôi có đăng một bức ảnh kinh điển trên Internet về Iran những năm 196x, đó là một Tehran thời trang và cởi mở, những chàng trai mặc vest hoặc quần tây áo tây, những cô gái mang bốt cùng váy ngắn, như thể bạn đang đi dạo ở New York.

Iran trong thời đại Pahlavi, các rạp chiếu phim, các buổi hòa nhạc và các cửa hàng xa xỉ mở cửa với số lượng lớn. Bạn hãy tưởng tượng, một nhãn hiệu thời trang vừa xuất hiện trong một cửa hàng xa xỉ ở Paris vào buổi sáng, thì bạn có thể được nhìn thấy nhãn hiệu ấy trên đường phố Tehran vào buổi chiều. Những con phố ở Tehran vào những năm 197x trở lại trông không khác gì những con phố sầm uất nhất ở Hoa Kỳ. Nếu bạn đi dạo quanh Tehran, nơi được mệnh danh là “Paris thu nhỏ của Trung Đông”, bạn sẽ thấy rằng những kiểu tóc uốn xoăn hợp thời trang cùng váy ngắn cũn cỡn, đó là chuẩn mực của những cô gái sành điệu. Còn những thu vui xác thịt như tiệc rượu, nhạc rock, quán bar, sòng , hộp đêm và phim khiêu dâm, hay những thú vui tao nhã như học tiếng Anh TOEFL, đó là chuẩn mực đối với giới trẻ.

Trong hồi kí của nhà văn Iran Azar Nafisi: “Vào những năm 1950 và 1960, chúng tôi coi việc đi học, tiệc tùng, đọc sách và đi xem phim là điều hiển nhiên.”

Triều đại Pahlavi, dưới bàn tay nâng đỡ của Hoa Kỳ, sản lượng dầu của Iran đã tăng rất mạnh. Ngay sau Đại chiến II, khi nhiều nơi trên thế giới đang phải vật lộn để kiếm sống, Iran đã trở thành quốc gia giàu có thứ 9 trên thế giới. Đặc biệt khi Pahlavi lên nắm quyền, chàng trai trẻ từng du học được Mỹ hỗ trợ đã phát động cuộc “Cách mạng Trắng” mạnh mẽ vào đầu những năm 1960. Pahlavi đã sử dụng đồng đô la dầu mỏ để xây dựng nền văn minh đô thị thịnh vượng nhất, xây dựng mạng lưới đường cao tốc hiện đại nhất, xây dựng một sân vận động tổ chim hoành tráng nhất, tất cả đều theo chuẩn Mỹ và châu Âu. Những cung đường trên núi đẹp và hiện đại đến mức đến nay chưa quốc gia nào làm được. Iran đã trở thành một trong những quốc gia đầu tiên trên thế giới mua máy bay Boeing. Có 14 sân bay hiện đại nhất được xây dựng. Nếu thời đó bạn di chuyển bằng máy bay, chỉ mất 11 giờ để bay từ thủ đô Tehran đến New York, tất cả đều là chuyến bay thẳng của Hãng hàng không Iran Airlines.

Đường phố Tehran những năm 196x, du khách Mỹ sẽ bị choáng váng, bởi Iran đã copy quá giống với New York và California. Một cư dân Los Angeles kể lại rằng, khi anh đến Tehran du lịch đã bị sốc nặng, bởi thủ đô của Iran chẳng khác gì ở xứ sở thiên đường điện ảnh Hollywood. Một nhân viên khác sạn ở Tehran kể lại, mỗi chiều tan giờ làm, có hàng chục cô gái xinh đẹp vây xung quanh yêu cầu ông đừng trở về nhà, mà hãy đưa họ đến những hộp đêm trong thành phố. Ông và họ sẽ thức suốt đêm, sẽ có những khoảng thời gian tuyệt vời, rượu bia và trứng cá muối phục vụ tận răng.

Cuộc sống gia đình hoàng gia là chuẩn mực cho công chúng.

Hơn bao giờ hết, cuộc sống của vua cùng hoàng hậu, nó đại diện cho cải cách thế tục. Người vợ thứ ba của vua Pahlavi, Farah, học kiến trúc tại Paris. Cô đã yêu nhà vua ngay từ cái nhìn đầu tiên. Vài tháng sau, họ đã tổ chức lễ cưới hoàng gia xa hoa nhất thế giới. Trong lễ đăng quang, Farah mặc một chiếc váy lông chồn và đội một chiếc vương miện lớn hơn bất kỳ chiếc vương miện nào trong truyện cổ tích, nặng 1.600 gram và gắn 1.469 viên kim cương, 36 viên ngọc lục bảo nguyên chất, 36 viên ngọc bích và 105 chuỗi ngọc trai.

Mùa thu năm 1971, vua Pahlavi đã tổ chức một lễ kỉ niệm 2.500 năm ngày thành lập Đế chế Ba Tư, các món ăn được nấu tại Paris. Thủ đô nước Pháp đã phải huy động 165 đầu bếp, đó là chưa kể thợ làm bánh và bồi bàn, tất cả đều tuyển dụng từ Paris. Các món ngon như nấm cục, gan ngỗng, cá bơn, thịt bê, v.v. đều được chuyển từ Pháp. Chi phí cho buổi lễ kỉ niệm hoành tráng ước tính khoảng 200 triệu đô la, tương đương 14 tỉ đô la hiện nay, nên Tạp chí Time gọi đây là một trong những sự kiện xa hoa nhất trong lịch sử.

Triều đại Pahlavi, váy ngắn trở thành công lí, trùm khăn trở thành tà ác.

Luật tôn giáo của Iran trước đó, đàn ông thành công phải nhiều vợ, trẻ em gái kết hôn khi 9 tuổi. Phụ nữ hiếm khi được phép ra ngoài. Nếu muốn ra ngoài, họ phải trùm khăn che kín từ đầu đến chân, bên trong vẫn phải mặc áo trùm đen kín mít chỉ để hở đúng hai con mắt, phải có đàn ông đi cùng. Nhưng chỉ trong một đêm mọi thứ ngược lại. Nhà vua đã ra lệnh cấm phụ nữ đội khăn trùm đầu, cấm đàn ông mặc trang phục truyền thống, thay vào đó là đàn ông mặc vest hoặc quần áo tây hoá, phụ nữ mặc váy càng ngắn càng tốt và khuyến khích bikini. Sắc lệnh lúc đó quy định rằng, các nhân viên chính phủ sẽ bị đuổi việc cổ, nếu cơ quan chức năng phát hiện ra viêc họ để vợ mình đội khăn che mặt khi ra phố. Thậm chí, nhà vua già còn ra lệnh cho cảnh sát phải xé bỏ khăn trùm đầu của phụ nữ, rồi phát cho họ váy ngắn mặc ngay trên phố.

Nhà vua sùng tin vào Lí thuyết Gấu váy.

Lí thuyết chỉ ra rằng, đường viền chân váy của phụ nữ càng cao, thì nền kinh tế quốc gia càng phồn thịnh. Trang phục của phụ nữ liên quan chặt chẽ đến trình độ phát triển kinh tế. Cả vua cha cùng vua con đều tin rằng, chỉ khi nền kinh tế tăng trưởng nhanh chóng thì phụ nữ mới có tiền mua những đôi giầy sang trọng, khi ấy họ sẵn sàng mặc váy ngắn hơn. Thật là tài tình, đằng sau cuộc cải cách trang là dòng dầu được Mỹ hút lên hối hả, dòng đô la cũng đổ vào cuồn cuộn, tham vọng của nhà vua cũng ngày càng lớn.

𝗧𝗵𝗮̣̂𝘁 𝘁𝗶𝗲̂́𝗰: 𝗧𝗿𝗶𝗲̂̀𝘂 đ𝗮̣𝗶 𝗣𝗮𝗵𝗹𝗮𝘃𝗶 đ𝗮̃ 𝘀𝘂̣𝗽 đ𝗼̂̉ 𝘃𝗮̀𝗼 𝗻𝗮̆𝗺 𝟭𝟵𝟳𝟵!

Cách mạng Hồi giáo Iran năm 1979, do Khomeini lãnh đạo, là một sự kiện lớn ở Trung Đông. Khi còn học phổ thông tôi đã tin rằng, Khamenei lãnh đạo nhân dân lật đổ chế độ quân chủ Iran là một hành động vĩ đại và chính đáng, bởi cuộc cách mạng đã giải phóng người dân nghèo. Lớn lên một chút thì tôi nghĩ rằng, Cách mạng Hồi giáo Iran đã khiến đất nước Iran chuyển từ thế tục sang tôn giáo, đó là một sự thoái lui lịch sử. Bây giờ thì tôi nghĩ khác, rằng Cách mạng Hồi giáo Iran là một tất yếu lịch sử, không có Khomeini thì sẽ có một lãnh tụ tinh thần khác và cuộc cách mạng vẫn xảy ra thành công.

Khomeini là ai?

Đó là một ông già không vũ trang, không có đồng minh hùng mạnh, không có binh lính hay đạn dược, nhưng cuối cùng lại đánh bại được Vua Pahlavi kiêu ngạo, thành lập Nhà nước Cộng hòa Hồi giáo Iran.

Tuổi thơ đau thương của Khamenei.

Tên đầy đủ của ông là Ruhollah Mousavi Khomeini, sinh ra trong một gia đình sùng đạo, cha ông là một Ayatollah (danh hiệu dành cho một giáo sĩ cấp cao trong giáo phái Hồi giáo dòng Shiite). Gia đình ông đã sống một cuộc sống lang thang cơ cực. Sau nhiều năm sống quá khó khăn, gia đình Khomeini đã chọn một thị trấn nhỏ tên là Khomein. Thị trấn nhỏ này nằm trên một sườn đồi sỏi đá và cằn cỗi. Người dân dựa vào chăn dày và bếp lò đơn giản để sống sót qua mùa đông dài và lạnh giá. Nhưng cha của Khomeini, Sayyid Hindi, đã chọn đối mặt với nơi cư trú đơn giản trong nhà thờ Hồi giáo và tuân theo các tín ngưỡng tôn giáo. Vào thời điểm đó, nhiều Ayatollah chỉ có thể sống sót bằng cách giành được sự ủng hộ của các địa chủ và người giàu có, nhưng Sayyid Hindi không những không sợ các ông trùm cấp tiến, mà còn trực tiếp cáo buộc họ bóc lột và bất công. Cuối cùng, ông bị những người giàu có đánh chết.

Sayyid Hind để lại ba người con trai. Vào thời điểm đó, cậu bé Khomeini được coi là Ruhollah (Linh hồn của Chúa), nhưng mới chỉ mới chín tháng tuổi. Tuổi ấu thơ Ruhollah phụ thuộc vào mẹ mình. Ông nội của ông, Mirza Ahmed, cũng là một nhà thần học nổi tiếng, vì vậy Ruhollah đã được giáo dục tôn giáo từ khi còn nhỏ. Sau khi mẹ qua đời, Ruhollah được người dì ngoan đạo của mình nuôi dưỡng.

Vào thời điểm đó, Iran vô cùng giàu có, nhưng lại không có trường học theo phong cách phương Tây nào ở các thị trấn nhỏ, nông thôn nghèo lại càng không. Chỉ có các giáo sĩ Hồi giáo, chủ yếu vào mùa đông khi mùa nông nghiệp chậm lại, các giáo sĩ sẽ tập hợp con cái của những người nông dân nghèo để dạy chúng đọc kinh Koran, cuốn kinh thánh này là sách giáo khoa duy nhất để dạy những đứa trẻ viết văn. Ruhollah đã học tập chăm chỉ trong bốn năm với giáo sĩ Hồi giáo. Khi mười lăm tuổi, mẹ của Ruhollah qua đời, người anh trai Murtaza đã đảm nhận trách nhiệm tiếp tục việc chăm sóc đứa em.

Thế chiến thứ nhất nổ ra, mặc dù Iran tuyên bố trung lập, nhưng chiến tranh vẫn lan sang Iran, nơi trở thành chiến trường của người Nga, người Anh, người Thổ Nhĩ Kỳ và người Đức. Năm 1917, Cách mạng Tháng Mười nổ ra ở Nga và Nga rút khỏi Iran, và Anh nắm quyền kiểm soát toàn bộ Iran. Việc ký kết Hiệp ước Anh-Ba Tư khiến Iran mất đi nền độc lập và Iran trở thành một vùng bảo hộ của Anh. Chiến tranh và nạn đói ở Iran năm 1917-1919 khiến người dân Iran sống trong cảnh nghèo đói và đất nước bị tổn thương. Sự cai trị thực dân của người nước ngoài trong nhiều năm đã khơi dậy một làn sóng phản kháng trong nước, người thanh niên Ruhollah cũng gieo mầm hận thù và hung hăng trong lòng mình, chôn vùi cuộc đấu tranh chống lại sự cai trị của nước ngoài trong trái tim mình.

Khi 19 tuổi, Ruhollah trở thành đệ tử của Haeri Yazdi, nhà thần học Shia nổi tiếng nhất thời bấy giờ. Sau đó, ông và thầy của mình đến Qom, một thánh địa giữa Tehran và Khomein. Haeri Yazdi giảng dạy tại Chủng viện Hồi giáo ở Qom, nơi Ruhollah học luật Hồi giáo và học thuyết pháp lí. Thành phố thánh Qom đã thay đổi Ruhollah. Sự siêng năng và làm việc chăm chỉ của ông đã giúp ông có được kiến thức sâu rộng và các học thuyết tôn giáo sâu sắc. Ông hy vọng sẽ kế thừa di sản của cha mình thông qua việc học thần học.

Năm 1925, Reza Khan thành lập triều đại Pahlavi, và các viên chức địa phương đã cấp họ cho từng gia đình. Ba anh em nhà Ruhollah muốn thừa hưởng họ của cha mình là “Hindi”, nhưng việc một gia đình Hồi giáo có họ nước ngoài là điều hoàn toàn không thể chấp nhận được. Đối mặt với tối hậu thư của chính phủ, Ruhollah đã đổi họ của mình thành Khomeini. Ông dành hết tâm huyết cho việc nghiên cứu thần học và tuân thủ nghiêm ngặt những điều mặc khải của Kinh Quran.

Năm 1929, Khomeini bắt đầu giảng dạy triết học và thần học Hồi giáo tại các chủng viện ở Qom và Najaf, và trở thành một học giả tôn giáo hàng đầu ở Iran từ rất sớm. Ngoài ra, Khomeini đã nghiên cứu thần học, triết học, đạo đức và luật Hồi giáo, ông có một số lượng lớn trước tác trong lĩnh vực này. Mặt khác, trong nhiều thập kỉ giảng dạy của mình, ông đã đào tạo một số lượng lớn giáo sĩ trung cấp và cao cấp và một số học giả Hồi giáo. Ảnh hưởng và danh tiếng của Khomeini không ngừng tăng lên, dần hình thành một lực lượng tôn giáo, Khomeini là hạt nhân.

Ngoài những thành tựu học thuật xuất sắc, Khomeini còn có một sức hấp dẫn cá nhân độc đáo, đó là ý thức trách nhiệm xã hội rất mạnh mẽ và chỉ trích các vấn đề chính trị và xã hội ở Iran vào thời điểm đó. Điều này làm cho Khomeini ngày càng trở nên nổi tiếng. Trong hệ thống lí luận của mình, Khomeini chỉ ra cuộc đấu tranh và mâu thuẫn không chỉ ở hoàng gia, mà còn ở chủ nghĩa đế quốc. Khomeini tin rằng nhà nước không thể đứng trên tôn giáo và mọi luật lệ vi phạm Hồi giáo đều là bất hợp pháp. Hệ tư tưởng của Khomeini có sức hấp dẫn mê hoặc. Đồng thời, trình độ học vấn, phẩm chất đạo đức và những suy nghĩ sâu sắc của ông đã mang lại cho ông một lượng lớn người ngưỡng mộ. Vào cuối những năm 1950, Khomeini được trao tặng danh hiệu Ayatollah, vào những năm 1960, ông trở thành một trong sáu Ayatollah vĩ đại nhất mọi thời đại.

Thế chiến II nổ ra, vua Reza Khan thể hiện lập trường thân Đức, Iran bỗng trở thành kẻ thù của Liên Xô và Anh. Năm 1941, hai nước này lần lượt tấn công Iran từ phía bắc và phía nam, Iran bị chia cắt thành ba khu vực. Chỉ có khu vực nhỏ bé ở trung tâm của Iran nằm dưới sự kiểm soát của nhà vua. Trong thế ngàn cân treo sợi tóc, Reza Khan phải nhường ngôi cho con trai mình là chàng trai Pahlavi đang du học ở Mỹ, từ đó chế độ bù nhìn phụ thuộc hoàn toàn vào Mỹ của Pahlavi bắt đầu, đây là cơ hội lí tưởng để Khomeini đứng lên tập hợp lực lượng quần chúng, tiến hành cuộc Cách mạng Hồi giáo lật đổ Triều đại Pahlavi.

Trở thành một nhà chính trị tôn giáo chống lại vua, Khomeini từng bị bắt, bị cầm tù và quản thúc. Nhà tù càng rèn thêm cho ông ý chí kiên cường bất khuất. Để ủng hộ Khomeini, quần chúng đã tổ chức những đợt biểu tình quy mô lớn, yêu cầu nhà vua từ chức và lật đổ triều đại. Những làn sóng biểu tình liên tiếp đổ về thủ đô Tehran và quy mô ngày càng lớn hơn. Tình hình dần mất kiểm soát và các cuộc biểu tình dần biến thành bạo loạn. Quần chúng tức giận đốt xe hơi, cướp phá cửa hàng và đập phá các cơ quan chính phủ, gây ra một phong trào cuồng tín tôn giáo nhanh chóng lan rộng khắp cả nước. Không cách nào khác, vào ngày 4 tháng 11 năm 1964, nhà vua Pahlavi đã cử một đội đặc nhiệm phục kích Khomeini trên đường đến nhà thờ Hồi giáo vào buổi sáng. Những người lính đã đưa ông già loạng choạng này thẳng đến Sân bay Tehran – Manhrabad, kể từ đó Khomeini đã bị lưu đày đến Thổ Nhĩ Kỳ, sau đó sống lưu vong ở Iraq đến năm 1979.

Khomeini đến Paris sống lưu vong vào tháng 10 năm 1978, tại đây ông thành lập Trung tâm chỉ huy Cách mạng Hồi giáo Iran để hướng dẫn cho đồng bào trong nước chống Pahlavi. Theo lời kêu gọi của Khomeini, ngày càng nhiều người Iran từ chối nộp thuế và thay vào đó họ trao tiền cho Quỹ Xã hội Hồi giáo, quỹ này do Khomeini đứng sau tổ chức.

Tháng 11 năm 1978, những làn sóng đình công và biểu tình trên khắp đất nước Iran, Khomeini là người lãnh đạo từ xa. Vào tháng 12 năm 1978, hàng triệu người đã tham gia cuộc diễu hành Ashura ở Tehran, yêu cầu Khomeini trở về đất nước và xử tử nhà vua. Không cách nào khác, vua Pahlavi phải rời khỏi đất nước mà ông đã cai trị trong 36 năm, thời điểm ấy ông vừa phát hiện mắc bệnh ung thư máu. Người bạn cũ của ông, Vua Hussein của Jordan đã từ chối tiếp nhận ông, vua Ả Rập Saudi cũng thận trọng. Chỉ có Tổng thống Ai Cập Sadat chấp nhận, Pahlavi đã phải sống lưu vong, ông qua đời vì căn bệnh ung thư máu ở một quốc gia xa lạ.

Vào ngày 1 tháng 2 năm 1979, Khomeini trở về quê hương từ Paris sau 15 năm. Vào tháng 4, Khomeini tuyên bố thành lập Cộng hòa Hồi giáo Iran. Ông nắm quyền kiểm soát duy nhất đối với quyền lực quân sự và chính trị và trở thành nhà lãnh đạo tối cao của Iran. Sau đó, Khomeini đã thực hiện Hồi giáo hóa toàn diện và thành lập hệ thống Faqih. Vào ngày 23 tháng 6 năm 1989, Khomeini qua đời vì bệnh, Ali Khamenei lên thay.

K𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝗸𝗵𝗼́ đ𝗲̂̉ 𝘁𝗶̀𝗺 𝘁𝗵𝗮̂́𝘆 𝗻𝗵𝗶𝗲̂̀𝘂 𝗾𝘂𝗼̂́𝗰 𝗴𝗶𝗮 𝗰𝗼́ 𝗹𝗶̣𝗰𝗵 𝘀𝘂̛̉ 𝗵𝗮𝗼 𝗵𝗮𝗼 𝗴𝗶𝗼̂́𝗻𝗴 𝗜𝗿𝗮𝗻.

Tôi lấy ví dụ, nếu bạn thay lịch sử Iran trong thế kỉ 20 bằng lịch sử Trung Quốc, thì nó sẽ hao hao như nhau.

Triều đại Qajar tham gia vào Thế chiến I được thay bằng: Đế chế nhà Thanh tồn tại cho đến năm 1914, khi tham gia vào Thế chiến thứ nhất và ủng hộ Liên minh Trung tâm chống lại Đồng minh. Kết quả là, Liên minh Trung tâm bị đánh bại, Anh và Nga tiếp tục chia cắt Trung Quốc.

Thành lập Triều đại Pahlavi được thay bằng: Năm 1925, Viên Thế Khải trở thành tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang, chỉ huy quân đội Bắc Dương được Anh và Nga hỗ trợ đã phế truất Phổ Nghi và tự phong mình là “Hoàng đế của Trung Hoa Dân quốc”, mở ra triều đại nhà Nguyên.

Reza Khan nhường ngôi cho con trai được thay bằng: Năm 1929, Viên Thế Khải ốm đau phải nhường ngôi cho con trai là Viên Khắc Định, rồi ông qua đời ngay sau đó. Viên Khắc Định không muốn khuất phục Anh và Liên Xô, nên bắt đầu theo đuổi chính sách thân Đức. Vào đầu những năm 1940, Viên Khắc Định đã cố gắng hợp tác với phe Đức, Ý và Nhật Bản. Điều này khiến Trung Hoa Dân quốc trở thành kẻ thù của Anh và Liên Xô. Vào tháng 4 năm 1941, một số lượng lớn quân đội Anh và Liên Xô đã tiến từ phía bắc và phía nam và chiếm đóng Trung Quốc. Viên Khắc Định đã phải nhường ngôi cho con trai là Viên Gia Vinh, ông sống lưu vong và mất vào năm 1944.

Cuộc đảo chính Iran năm 1953 lật đổ Mossadegh và Đảng Mặt trận Dân tộc Iran được thay bằng: Viên Gia Vinh thực hiện các chính sách thân Anh và thân Mỹ. Năm 1944, đảng viên dân chủ xã hội Trương Bá Quân trở thành thủ tướng. Ông và đảng cầm quyền do ông lãnh đạo, Đảng Dân chủ Nông dân và Công nhân, đã cố gắng quốc hữu hóa các mỏ dầu trên thềm lục địa Biển Hoa Đông, điều này đã bị Hoa Kỳ và Anh phản đối. Năm 1953, Hoa Kỳ và Anh đã tạo ra một cuộc đảo chính quân sự, lật đổ Trương Bá Quân và thay thế tướng quân đội Thích Tiệp Nguyên làm thủ tướng.

Sự trỗi dậy và lưu đày của Khomeini được thay bằng: Đảng I-Kuan Tao do Trương Anh Vũ lãnh đạo, ngày càng trở nên phổ biến, và đến những năm 1950, nó đã có hàng chục triệu tín đồ. Mặc dù chế độ đế quốc vẫn tiếp tục đàn áp, nhưng nó không hiệu quả. Vì vậy, vào năm 1964, Trương Anh Vũ đã bị lưu đày sang Hàn Quốc.

Cách mạng Trắng được thay bằng: Vào những năm 1960, nhà Nguyên đã thực hiện một loạt các biện pháp như cải cách ruộng đất hời hợt, tư nhân hóa công nghiệp, quyền bầu cử của phụ nữ, v.v. Tuy nhiên, chúng không đạt được kết quả như mong muốn, mâu thuẫn xã hội bắt đầu gia tăng.

Thành lập nhà nước Cộng hoà Hồi giáo Iran được thay bằng: Năm 1979, I-Kuan Tao đã lật đổ nhà Nguyên và thành lập nước Cộng hòa Thần đạo Trung Hoa.

𝗠𝗼̣̂𝘁 đ𝗮̂́𝘁 𝗻𝘂̛𝗼̛́𝗰 𝗴𝗶𝗮̀𝘂 𝗰𝗼́, 𝘁𝗵𝗼̛̀𝗶 𝘁𝗿𝗮𝗻𝗴, 𝗰𝗼̛̉𝗶 𝗺𝗼̛̉ 𝘃𝗮̀ 𝗵𝗶𝗲̣̂𝗻 đ𝗮̣𝗶 𝗻𝗵𝘂̛ 𝘃𝗮̣̂𝘆 𝗰𝗼́ 𝘁𝗼̂́𝘁 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴? 𝗧𝗮̂́𝘁 𝗻𝗵𝗶𝗲̂𝗻 𝗹𝗮̀ 𝘁𝗼̂́𝘁. 𝗩𝗮̣̂𝘆 𝘁𝗮̣𝗶 𝘀𝗮𝗼 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝗰𝗵𝗲̂́ đ𝗼̣̂ 𝘃𝗶̃ đ𝗮̣𝗶 𝗻𝗵𝘂̛ 𝘃𝗮̣̂𝘆 𝗹𝗮̣𝗶 𝗯𝗶̣ 𝗾𝘂𝗮̂̀𝗻 𝗰𝗵𝘂́𝗻𝗴 𝗹𝗮̣̂𝘁 đ𝗼̂̉ đ𝗲̂̉ 𝘁𝗵𝗮𝘆 𝗯𝗮̆̀𝗻𝗴 𝗻𝗵𝗮̀ 𝗻𝘂̛𝗼̛́𝗰 𝘁𝗵𝗮̂̀𝗻 𝗾𝘂𝘆𝗲̂̀𝗻 𝗵𝗶𝗲̣̂𝗻 𝗻𝗮𝘆 𝗺𝗮̀ 𝗱𝐚̂𝗻 𝗰𝗵𝘂́𝗻𝗴 𝗰𝗼𝗶 𝗹𝗮̀ 𝗾𝘂𝗮́ 𝘁𝗮̀𝗻 𝘁𝗲̣̂? 𝗡𝗵𝗶𝗲̂̀𝘂 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝘁𝗵𝗲̂̉ 𝘁𝗿𝗮̉ 𝗹𝗼̛̀𝗶 𝗰𝐚̂𝘂 𝗵𝗼̉𝗶 𝗻𝗮̀𝘆 𝘃𝗮̀ 𝘁𝗵𝘂̛𝗼̛̀𝗻𝗴 𝘁𝗵𝗶́𝗰𝗵 𝗴𝗮́𝗻 𝗰𝐚̂𝘂 𝘁𝗿𝗮̉ 𝗹𝗼̛̀𝗶 𝗰𝗵𝗼 “𝗾𝘂𝗮̂̀𝗻 𝗰𝗵𝘂́𝗻𝗴 𝗹𝗮̀ đ𝗮́𝗺 đ𝗼̂𝗻𝗴 𝘁𝗵𝗮̣̂𝘁 𝗻𝗴𝘂 𝗻𝗴𝗼̂́𝗰 𝗻𝗲̂𝗻 𝗵𝗼̣ đ𝗮̃ 𝗯𝗶̣ 𝗹𝘂̛̀𝗮 𝗱𝗼̂́𝗶”.

Viết tới đây dài quá, nếu bạn đọc muốn tôi viết tiếp, hãy cho ý kiến ở phần bình luận./.