𝗧𝗵𝗮̀𝗻𝗵 𝘁𝗵𝗮̣̂𝘁 𝗺𝗮̀ 𝗻𝗼́𝗶, 𝗰𝘂𝗼̣̂𝗰 𝘅𝘂𝗻𝗴 đ𝗼̣̂𝘁 𝗯𝗶𝗲̂𝗻 𝗴𝗶𝗼̛́𝗶 𝗖𝗮𝗺 – 𝗧𝗵𝗮́𝗶 𝗹𝗮̀ 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝗰𝘂𝗼̣̂𝗰 𝘅𝘂𝗻𝗴 đ𝗼̣̂𝘁 𝘃𝗼̂ 𝗹𝗶́, 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝗰𝗮̂̀𝗻 𝘁𝗵𝗶𝗲̂́𝘁, 𝗵𝗼𝗮̀𝗻 𝘁𝗼𝗮̀𝗻 𝗰𝗼́ 𝘁𝗵𝗲̂̉ 𝘁𝗿𝗮́𝗻𝗵 đ𝘂̛𝗼̛̣𝗰.

Nhưng hai quốc gia này đang đánh nhau.

Đây không phải là một cuộc xung đột nhỏ, mà là một cuộc xung đột quy mô lớn chưa từng có trong nửa thế kỉ trở lại đây, hai quốc gia Phật giáo Đông Nam Á đang giao chiến với nhau bằng hỏa lực pháo binh và máy bay chiến đấu.

Cam đã sử dụng tên lửa Grad 122mm thời Liên Xô để bắn phá các thị trấn biên giới Thái. Từ doanh trại quân đội, cho đến các bệnh viện, nhà cửa, trạm xăng ven đường và cửa hàng tiện lợi đều bị trúng đạn, khiến hơn chục thường dân Thái thiệt mạng, trong đó có 6 người đang mua bán rau trong một cửa hàng tiện lợi.

Thái ngày thường nhu nhược và hèn nhát, nay hít phải “khí cười” có tên gọi nitơ ôxit trong khói thuốc súng, làm cho hệ thống thần kinh giao cảm trung ương bị kích thích, huyết áp tăng vọt, cung lượng tim cũng tăng, lưu lượng máu lên não gấp ba đến bốn lần và tăng áp lực nội sọ. Kết quả là, quân đội Thái từ nhu nhược chuyển sang thay đổi tính khí, ngay lập tức điều động mười chiếc F16 được bảo dưỡng tốt nhất, mang nó ra đường băng lau chùi cẩn thận và nạp đạn trước khi cất cánh, rối bay lên bầu trời xanh thăm thẳm để ném bom hai lần qua biên giới Thái – Cam, san phẳng trụ sở của hai sư đoàn quân đội Cam chỉ trong một lần bay.

Pháo binh Cam dưới mặt đất ngước nhìn ngỡ ngàng.

Dòng Mekong vẫn như vậy, con sông xuyên quốc gia lớn nhất châu Á vẫn giữ nguyên vẻ đẹp tĩnh lặng và yên bình, cuối tháng 7 con nước no đầy phù sa đang tràn về, mang theo sự trù phú và màu mỡ chảy xuôi dòng đến một quốc gia yêu hoà bình nhất thế giới là Việt Nam, mặc kệ người Miên đang mải mê nội chiến, mặc kệ Cam – Thái đang mải miết đánh nhau.

Đến thời điểm này cả Cam lẫn Thái đều trở nên khát máu.

𝗡𝗵𝗶𝗲̂̀𝘂 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗵𝗼̉𝗶 𝘁𝗼̂𝗶, 𝗵𝗮𝗶 𝗾𝘂𝗼̂́𝗰 𝗴𝗶𝗮 𝗣𝗵𝗮̣̂𝘁 𝗴𝗶𝗮́𝗼 𝗻𝗵𝐚̂𝗻 𝗵𝗮̣̂𝘂 𝗼̛̉ Đ𝗼̂𝗻𝗴 𝗡𝗮𝗺 𝗔́ 𝗻𝗮̀𝘆 đ𝗮̃ 𝗰𝗼́ 𝘁𝗵𝘂̀ 𝗼𝗮́𝗻 𝗴𝗶̀ 𝗺𝗮̀ 𝗹𝗮̣𝗶 𝗴𝐚̂𝘆 𝗿𝗮 𝗰𝘂𝗼̣̂𝗰 𝘅𝘂𝗻𝗴 đ𝗼̣̂𝘁 𝗯𝗶𝗲̂𝗻 𝗴𝗶𝗼̛́𝗶 𝗵𝗼̂̃𝗻 𝗹𝗼𝗮̣𝗻 𝗻𝗵𝘂̛ 𝘃𝗮̣̂𝘆, 𝗰𝐚̂𝘂 𝘁𝗿𝗮̉ 𝗹𝗼̛̀𝗶 𝘁𝗼̂𝗶 đ𝗮̃ 𝘃𝗶𝗲̂́𝘁 𝗼̛̉ 𝗻𝗵𝘂̛̃𝗻𝗴 𝗯𝗮̀𝗶 𝘁𝗿𝘂̛𝗼̛́𝗰, 𝗼̛̉ 𝗯𝗮̀𝗶 𝗻𝗮̀𝘆 𝘁𝗼̂𝗶 𝗹𝗮̣𝗶 𝘅𝗶𝗻 𝘁𝗶𝗲̂́𝗽 𝘁𝘂̣𝗰, 𝘁𝗵𝘂̛̣𝗰 𝘁𝗲̂́ 𝗰𝗵𝘂̉ đ𝗲̂̀ 𝗻𝗮̀𝘆 𝘁𝗼̂𝗶 𝗰𝗼́ 𝘁𝗵𝗲̂̉ 𝘃𝗶𝗲̂́𝘁 𝗵𝗮̆̉𝗻 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝗰𝘂𝗼̂́𝗻 𝘀𝗮́𝗰𝗵.

Đầu tiên là mối thù Cam – Thái từ ngày xửa ngày xưa.

Nhiều người không hiểu tại sao Cam & Thái lại có oán thù truyền đời truyền kiếp với nhau. Không hiểu thì mọi người hay đoán mò, đoán rằng có một quốc gia nào đó xúi giục, người này đoán Mỹ đánh vào quân cờ Trung Quốc ở Đông Nam Á, người khác lại đoán Trung Quốc đứng sau chơi trò thọc gậy vào bánh xe. Sở dĩ có lời đồn này là vì, những năm gần đây Cam được coi là đồng minh chiến lược của Trung Quốc ở Đông Nam Á, Cam liên tục ủng hộ lập trường của Trung Quốc ở Biển Đông và được phương Tây coi là đệ tử trung thành nhất của Bắc Kinh. Đổi lại, Trung Quốc đã xây dựng Căn cứ Hải quân Ream cho Cam, theo góc nhìn của Viện Chiến lược Mỹ thì căn cứ này có thể hỗ trợ hải quân Trung Quốc thực hiện các hoạt động tiếp tế và neo đậu. Năm 2024, Trung Quốc cung cấp miễn phí cho quân đội Cam số thiết bị quân sự xấp xỉ 150 triệu đô la. Về phía Thái, quốc gia này luôn duy trì mối quan hệ “liên minh mập mờ” với Mỹ về mặt quân sự. Thái bóng gió rằng, cuộc tập trận chung thường niên “Cobra Gold” Thái – Mỹ được coi là một điểm tựa chiến thuật thay thế cho quân đội Mỹ ở châu Á. Năm 2024, Thái đã mua hệ thống phòng không trị giá 500 triệu đô la từ Mỹ. Đầu năm 2025, Thái đã kí thỏa thuận chia sẻ thông tin tình báo chống khủng bố với Mỹ. Trong bức tranh toàn cảnh này, nếu Mỹ muốn đưa ra lời cảnh báo cho Trung Quốc “đứng sau” Cam, thì Thái chính là “điệp viên” tốt nhất. Hơn nữa, trong cuộc xung đột biên giới lần này, quân đội Thái triển khai quy mô chiến thuật, khả năng kiểm soát nhịp điệu và độ chính xác của máy bay chiến đấu F16 trong cuộc không kích rất giống “một tiếng sét giữa trời quang mây tạnh được chấp nhận” – tức là đánh trúng mục tiêu, không lan rộng và không gây ra thiệt hại phụ. Nó được gọi một cách hoa mĩ là “phản công chính xác”, nhưng thực chất là một bài kiểm tra chiến lược, một phiên bản y hệ của quân đội Mỹ khi phát động một cuộc chiến với quốc gia nhỏ yếu nào đó trên thế giới. Tôi giả sử lời đồn đoán là đúng, thì tình hình an ninh ở Đông Nam Á đang đẩy nhanh quá trình “Ukraine hóa” và “ủy nhiệm hóa”. Khi những xung đột nhỏ giữa các quốc gia ngày càng trở thành “biểu hiện quân sự thăm dò” giữa các cường quốc, thì chiến tranh không còn chỉ là vấn đề biên giới nữa, mà là sự phản ánh của trò chơi toàn cầu.

Thực ra thì, Mỹ – Trung không dây vào cái vụ xung đột tanh tưởi này đâu, mà nguyên do chính là mối thù Cam – Thái khá sâu đậm. Có thể nói một câu chính xác nhất về mối thù này là “Sơn thuỷ tương y – Thế đại cừu địch”, có nghĩa núi sông nương tựa vào nhau, vậy nhưng mối thù vẫn đời đời kiếp kiếp.

Mọi người hãy nhớ lại một chút lịch sử, từ trước thế kỉ thứ 7, toàn bộ bán đảo Đông Dương là lãnh thổ của Đế quốc Khmer, tức là vương quốc Cam cổ đại. Người Thái khi đó chỉ là một bộ tộc nhỏ bằng cái móng tay, họ chịu sự cai trị và đánh đập của người Cam, thậm chí người Thái còn chưa có ý thức về một quốc gia riêng, chưa có hệ thống chữ viết.

Thái là một phần của Cam từ thời cổ đại.

Sau đó, người Thái dần thịnh vượng, họ vươn lên nắm quyền và đánh bại người Cam, những kẻ từng là chủ nhân của họ. Thái đánh Cam tàn tệ đến mức người Cam gần như tuyệt chủng. Chưa dừng lại, người Cam trong một loạt cuộc chiến tranh ủy nhiệm với người Việt to lớn ở phía Đông, người Thái từng bước lợi dụng cuộc chiến uỷ nhiệm để chiếm đóng hầu hết lãnh thổ Cam, trở thành bá chủ trên thực tế của Cam.

Sau đó, người Pháp đến và đánh bại người Thái, chia cắt Cam một lần nữa và tiếp tục nhượng lãnh thổ Thái cho Cam thuộc Pháp, đặt vô số mìn phục vụ cho các tranh chấp lãnh thổ Cam – Thái sau này.

Vì vậy, cả người Thái lẫn người Cam đều rất bất mãn, họ cảm thấy mình là nạn nhân. Cam coi Thái là con chó sói vô ơn, phản bội thầy, sẵn sàng ị lên mồ mả tổ tiên. Ngược lại, Thái coi Cam là kẻ mọi rợ nghèo hèn, vô lí, chuyên gây rối. Người dân hai bên đều cực kỳ bất mãn với nhau, chỉ cần một còm men nhỏ trên mạng xã hội cũng đủ dẫn đến một cuộc khẩu chiến toàn quốc giữa hai nước.

Lịch sử thật là oái oăm, Đế chế Khmer lại thích xây dựng đền thờ trên vách đá, khu vực xây dựng vốn nằm trên ranh giới địa lí tự nhiên giữa Cam và Thái, dẫn đến những cuộc tranh chấp và xung đột bất tận. Những ngày bình thường, du khách Cam và Thái cùng nhau nắm tay vui vẻ tới đền thắp hương, nhưng vào ngày đèn đỏ thì hai bên “chào hỏi” nhau bằng nắm đấm, đó là nguyên nhân Cam – Thái liên tục xảy ra những vụ nổ súng ngoài ý muốn.

𝗞𝗵𝗶 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗱𝐚̂𝗻 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝘂̛𝗮 𝗻𝗵𝗮𝘂, 𝘁𝗵𝗶̀ 𝘁𝗮̂̀𝗻𝗴 𝗹𝗼̛́𝗽 𝘁𝗵𝘂̛𝗼̛̣𝗻𝗴 𝗹𝘂̛𝘂 𝘀𝗲̃ 𝘃𝘂𝗶 𝘃𝗲̉ 𝗹𝗼̛̣𝗶 𝗱𝘂̣𝗻𝗴 𝘀𝘂̛̣ 𝗼𝗮́𝗻 𝗴𝗶𝗮̣̂𝗻 𝘁𝗶́𝗰𝗵 𝘁𝘂̣ 𝗹𝐚̂𝘂 𝗻𝗴𝗮̀𝘆 𝗰𝘂̉𝗮 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗱𝐚̂𝗻, 𝗸𝗶́𝗰𝗵 đ𝗼̣̂𝗻𝗴 𝗹𝗼̀𝗻𝗴 𝗰𝗮̆𝗺 𝘁𝗵𝘂̀ 𝗱𝐚̂𝗻 𝘁𝗼̣̂𝗰, 𝗾𝘂𝗮 đ𝗼́ đ𝗮̣𝘁 đ𝘂̛𝗼̛̣𝗰 𝗺𝘂̣𝗰 𝘁𝗶𝗲̂𝘂 𝗰𝗵𝗶́𝗻𝗵 𝘁𝗿𝗶̣ 𝗰𝘂̉𝗮 𝗿𝗶𝗲̂𝗻𝗴 𝗺𝗶̀𝗻𝗵.

Cuộc xung đột biên giới lần này xuất phát từ cái khôn phôn.

Đây là một sự kiện lớn, chắc chắn sẽ đi vào lịch sử ngoại giao thế giới, tôi đánh giá vụ này chú Hun Sen mất mặt nhiều hơn là được mặt.

Chính trị Thái Lan đã bước vào kỉ nguyên Thaksin.

Ông chú Thaksin và ông chú Hun Sen có tính cách khá tương đồng, tham vọng chính trị của hai chú cũng tương đồng, nhân loại đã có 9999 vị vua thì cả hai chú đều muốn trở thành vị vua thứ mười nghìn. Chú Thaksin đã dạy chú Hun Sen cách kiếm tiền, chú Hun Sen đã nhiều lần rửa mặt và bảo vệ chú Thaksin trong thời gian chú lưu vong, tuổi già hai chú đã cùng nhau xây dựng một tình bạn rất là chân thành.

Ở bên Thái, chú Thaksin cam kết thúc đẩy hợp tác với Cam, hi vọng giúp chú Hun Sen thiết lập một cộng đồng lợi ích vượt ra ngoài chủ quyền quốc gia với các chính trị gia hùng mạnh khác ở Đông Nam Á. Do đó, khi người của chú Thaksin lên nắm quyền, Thái sẽ ủng hộ Cam. Ngược lại, khi các thế lực chống Thaksin lên nắm quyền, Thái sẽ chống lại Cam. Quân đội Thái và phe bảo thủ vốn căm ghét cả gia tộc chú Thaksin, đã cố tình kích động tâm lí chống Cam để phá chú Thaksin, gán cho chú Thaksin cái mác phản quốc, cấu kết với ngoại bang.

Vào tháng 5 năm 2025, một cuộc xung đột Cam – Thái với quy mô rất nhỏ, đã nổ ra ở khu vực biên giới. Con gái chú Thaksin là chị Paetongtarn làm thủ tướng đã nỗ lực hết sức để giải quyết xung đột. Như mọi người đã biết, quân đội Thái chưa bao giờ nằm dưới sự kiểm soát của chính phủ. Hơn nữa, cuộc đấu đá chính trị nội bộ ở Thái đang diễn ra ác liệt vào thời điểm này. Trung tướng Boonsin, tư lệnh Quân khu Đông 2 là người quyết liệt chống lại chú Thaksin, ông đã bất tuân lệnh chính phủ và huy động quân đội hạng nặng đến biên giới Thái – Cam, cố tình làm gia tăng xung đột và đe dọa “chiếm Nông Pênh trong ba ngày”, đẩy chính quyền của chị Paetongtarn vào thế khó.

Vì vậy, mỗi khi chú Hun Sen sắp nổi nóng, thì chú Thaksin lại phải ra sức thuyết phục chú Hun Sen rút quân. Nhưng mỗi lần chú Hun Sen rút quân, thì quân đội Thái làm nhục chú Hun Sen ở biên giới, bằng cách Trung tướng Boonsin đứng trên đường biên đái một bãi sang đất Cam. Nước tiểu của Trung tướng Boosin thực sự rất thối. Quá trình này cứ lặp đi lặp lại, khiến chú Hun Sen cảm thấy không ngửi nổi, rạn nứt dần dần nảy sinh giữa chú Hun Sen và chú Thaksin, chị Paetongtarn là con cháu hiếu thảo nên cảm thấy rất phiền lòng.

Ngày 15 tháng 6, chị Paetongtarn đã có cuộc trò chuyện riêng với chú Hun Sen qua chiếc khôn phôn, trong đó chị Paetontarn cầu xin chú Hun Sen đừng đổ thêm xăng vào lửa. Để lấy lòng chú Hun Sen, chị Paetongtarn nói những câu như “Boonsin của Quân khu 2 là một kẻ điên” và “Chú ơi, nếu chú có yêu cầu gì, cháu sẽ sắp xếp cho chú.” Cái việc nói xấu Trung tướng Boonsin cũng chẳng có gì to tát. Việc tỏ thiện chí với chú Hun Sen cũng rất bình thường. Nó như hai đứa trẻ đánh nhau, cha mẹ đứng ra giải quyết thì sẽ nói rằng con tôi nó hư, để tôi về dạy bảo nó thêm và mong chú thông cảm, nếu con chú có phải thuốc thang gì thì cứ bảo tôi một tiếng để tôi sắp xếp. Việc xưng hô “Chú – Cháu” cũng hết sức bình thường. Chẳng phải Tổng thư kí NATO là ngài Rutte cũng từng gọi Trump là “Bố” đó sao. Nhưng có điều không ngờ, ngày hôm sau chú Hun Sen đã công bố bản ghi âm cuộc trò chuyện cho công chúng thông qua cấp dưới của mình, thế là chị Paetongtarn ngay lập tức bị nhấn chìm trong một biển nước bọt của người Thái.

Có lẽ chú Hun Sen tức giận vì những lời gia đình Thaksin nói rằng chú rút quân vì áp lực từ phía Thái, hoặc có lẽ chú Hun Sen bất mãn vì những bãi nước tiểu của Trung tướng Boonsin, hoặc có lẽ chú Hun Sen muốn một chiến thắng ngoại giao để củng cố quyền lực của bản thân và con trai là anh Hun Manet? Bạn đọc và tôi sẽ không bao giờ biết được động cơ tâm lí thực sự đằng sau động thái gây sốc của chú Hun Sen. Nhưng kết quả đã đến ngay lập tức. Chú Hun Sen bị cả thế giới chê cười. Còn chị Petunthan bị bạn bè và người thân ngoài xã hội bỏ rơi, bị người Thái lên án, bị Tòa án Hiến pháp Thái đình chỉ chức vụ.

Và chế độ Thaksin bắt đầu lung lay.

Điều khó hiểu nhất là, chú Hun Sen đã bỏ qua một vấn đề cơ bản, rằng nếu chị Paetongtarn bị loại bỏ, tức là chế độ Thaksin bị tiêu diệt, thì lực lượng thân Cam ở Thái cũng bị xoá sổ. Là một chính trị gia lão luyện, chẳng lẽ chú Hun Sen không nhìn ra điều đó, hay vì thị lực một con mắt của chú đã bị suy giảm do tuổi già.

Để sống sót, chú Thaksin và chị Paetontarn không còn lựa chọn nào khác ngoài việc chiến đấu chống lại Cam, thế là xung đột thực sự ở mức lớn chưa từng thấy suốt nửa thế kỉ đã thực sự diễn ra, tiếng súng đã vang trên bầu trời biên giới.

Là một giai nhân xinh đẹp và tài giỏi, chị Paetongtarn đi một nước cờ cực kì bá đạo, đó là trước khi chị bì Toà án Hiến pháp Thái cưa chân ghế Thủ tướng, chị đã tự bổ nhiệm mình làm Bộ trưởng Bộ Văn hoá. Thực ra cái bài này, tôi biết là chị Paetongtarn học được từ chú Yoon Seok-yeol, người trực tiếp bổ nhiệm vợ mình làm cố vấn đặc biệt cho tổng thống, cũng là người ba lần sử dụng quyền phủ quyết của tổng thống để phủ quyết cuộc điều tra kiện tụng chống lại vợ mình.

Paetongtarn danh chính ngôn thuận ở lại nội các.

Bước tiếp theo, dưới danh nghĩa Bộ trưởng Bộ Văn hoá, chị Paetongtarn bắt đầu đoàn kết người Thái chiến đấu với chú Hun Sen, nên những ngày qua ngài Thủ tướng Thái chưa cắt Q vẫn im ỉm như thóc ngâm, còn chị nhân danh Bộ trưởng Bộ Văn hoá liên tục xuất hiện và phát ngôn trước công chúng về cuộc xung đột và tinh thần yêu nước. Trong quá trình chuẩn bị đánh Cam, một nhân vật cấp cao đã truy lùng “túi tiền” của Hun Sen tại Thái, chính phủ Thái cũng mạnh tay trấn áp ngành công nghiệp lừa đảo xuyên quốc gia Thái – Cam, bình thường thì gia đình chú Thaksin và chị Paetongtarn kệ mẹ. Nguồn hỗ trợ tài chính cho chú Hun Sen cũng bị chị Paetongtarn cắt đứt. Phía bên này chú Thaksin công khai cáo buộc chú Hun Sen là kẻ vô danh tiểu tốt, phía bên kia chú Hun Sen tiết lộ chú Thaksin “bất trung với vua Thái”, hai chú dùng kéo tự cắt đứt sợi dây tình bạn, mối quan hệ giữa hai nước rơi tự do theo phương thẳng đứng, rơi xuống mức thấp nhất trong lịch sử quan hệ.

Đứng trước cái hố do chính mình đào, chú Hun Sen dùng một con mắt còn lại của mình nhìn xuống mà bất lực, chú đành lựa chọn cách ném thêm một quả bom nữa vào cái hố đó.

Cuối tháng 7, quân đội Thái nói rằng có nhiều loại mìn mới bất ngờ xuất hiện trên biên giới Cam – Thái, một số binh sĩ Thái đứng trên đường biên đái sang bên kia không may bị thương và đứt chân. Thái đổ cho Cam cài mìn mới. Tất nhiên là Cam chối bay chối biến, nói rằng mìn đó là có từ năm bề tề, Thái ra đái bậy vướng phải đứt chân lại còn kêu ai. Chính phủ Thái không chịu nổi, ngay lập tức trục xuất đại sứ Cam và triệu hồi đại sứ của mình về nước, mối quan hệ với Cam kể từ giây phút ấy tạm thời bị cắt.

Rạng sáng ngày 24 tháng 7, lính biên phòng Thái nói rằng phát hiện lính Cam vũ trang đầy đủ bắt đầu di chuyển về phía hàng rào thép gai, phía trên đầu quân đội Thái có tiếng máy bay không người lái xuất hiện vo ve như ruồi nhặng. Ngay sau đó, một cuộc đấu súng đã nổ ra giữa binh lính hai nước, tổng cộng là 6 khu vực trên toàn biên giới Cam – Thái trải dài 803 km.

Hôm qua tôi đã viết tương quan lực lượng Cam – Thái.

Thực tế chiến đấu là, quân đội Thái mạnh mẽ và có thể tự do di chuyển tấn công các mục tiêu quân sự trên bộ của Cam mà không bị thiệt hại, 10 chiếc máy bay F16 quý giá nhất của Thái đã tàn nhẫn dội bom các mục tiêu quân sự của Cam. Quân đội Cam yếu hơn và chỉ có một số lượng lớn pháo cũ, nên phải tiến hành pháo kích diện rộng ở Thái, gây thương vong nặng nề cho các cơ sở dân sự và thường dân bên phía Thái. Cho đến nay, hơn chục người Thái Lan đã thiệt mạng, hàng chục người bị thương, hàng trăm ngôi làng với hàng chục nghìn người Thái đã phải sơ tán khẩn cấp.

Cùng lúc đó, các cuộc chiến ngoại giao cũng diễn ra. Cam tung tin đồn “bắn hạ một máy bay F16 của Thái”, trong khi Thái đưa tin “chú Hun Sen đã trốn sang Tàu”, phái đoàn ngoại giao của hai nước thì gân cổ chửi nhau ở Liên Hợp Quốc.

Chủ tịch luân phiên ASEAN là ngài Anwar kêu gọi cả hai bên ngừng bắn và đàm phán. Trung Quốc cũng bày tỏ “quan ngại sâu sắc” và kêu gọi cả hai bên giải quyết thỏa đáng những bất đồng. Mỹ và Mã nhận làm trung gian hoà giải. Còn người Việt như thường lệ, sẽ bày tỏ “quan ngại”, nhưng lần này chủ yếu là “dân ngại” nên đã thay chữ “quan” thành chữ “lo”.

𝗖𝘂𝗼̣̂𝗰 𝘅𝘂𝗻𝗴 đ𝗼̣̂𝘁 𝗖𝗮𝗺 – 𝗧𝗵𝗮́𝗶 𝗹𝗮̂̀𝗻 𝗻𝗮̀𝘆, 𝘁𝗵𝘂̛̣𝗰 𝗰𝗵𝗮̂́𝘁 𝗹𝗮̀ 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝘁𝗿𝗼̀ 𝗰𝗵𝗼̛𝗶 𝗰𝗵𝗶́𝗻𝗵 𝘁𝗿𝗶̣ 𝗱𝗼 𝗰𝗮̉ 𝗧𝗵𝗮́𝗶 𝘃𝗮̀ 𝗖𝗮𝗺 𝗸𝗵𝗼̛̉𝗶 𝘅𝘂̛𝗼̛́𝗻𝗴

𝗖𝘂𝗼̣̂𝗰 𝘅𝘂𝗻𝗴 đ𝗼̣̂𝘁 𝗖𝗮𝗺 – 𝗧𝗵𝗮́𝗶 𝗹𝗮̂̀𝗻 𝗻𝗮̀𝘆, 𝘁𝗵𝘂̛̣𝗰 𝗰𝗵𝗮̂́𝘁 𝗹𝗮̀ 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝘁𝗿𝗼̀ 𝗰𝗵𝗼̛𝗶 𝗰𝗵𝗶́𝗻𝗵 𝘁𝗿𝗶̣ 𝗱𝗼 𝗰𝗮̉ 𝗧𝗵𝗮́𝗶 𝘃𝗮̀ 𝗖𝗮𝗺 𝗸𝗵𝗼̛̉𝗶 𝘅𝘂̛𝗼̛́𝗻𝗴 𝗻𝗵𝗮̆̀𝗺 𝗽𝗵𝘂̣𝗰 𝘃𝘂̣ 𝗰𝗵𝗼 đ𝗼̣̂𝗻𝗴 𝗰𝗼̛ 𝗰𝗵𝗶́𝗻𝗵 𝘁𝗿𝗶̣ 𝗻𝗼̣̂𝗶 𝗯𝗼̣̂ 𝗰𝘂̉𝗮 𝗵𝗼̣, 𝘁𝗵𝗮̣̂𝘁 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝗺𝗮𝘆 𝗻𝗼́ 𝘃𝘂̛𝗼̛̣𝘁 𝗸𝗵𝗼̉𝗶 𝘁𝗮̂̀𝗺 𝗸𝗶𝗲̂̉𝗺 𝘀𝗼𝗮́𝘁.

Tại sao tôi lại nói như thế?

Bởi vì phía Cam, trong những năm gần đây, nạn tham nhũng tràn lan ở Cam và tỉ lệ thất nghiệp của thanh niên lên tới 26%, tôi vừa sang Cam thấy thanh niên bên ấy chẳng làm lụng gì, suốt ngày ngồi nhai trầu. Nền kinh tế Cam phụ thuộc hoàn toàn vào Trung Quốc, đi tới đâu cũng thấy bóng dáng Trung Quốc, nên bị dư luận nội bộ chỉ trích “chế độ bị trói buộc vào cỗ xe Trung Quốc”. Sau khi anh Hun Manet là tổng tài đẹp trai bá đạo lên nắm quyền, là người tốt nghiệp Học viện Quân sự Mỹ lừng danh ở West Point, anh Hun Manet đã cố gắng cải cách quyền lực quân sự, nhưng lại gặp phải sự bất mãn từ các lãnh chúa cũ. Trong bối cảnh này, Cam tính đến chuyện sử dụng một “cuộc xung đột nhỏ” để khơi dậy tinh thần dân tộc, tập hợp lực lượng nội bộ và tạo ra tính chính danh cho chế độ. Nếu xảy ra trường hợp Thái đánh Cam thực sự, thì Cam sẽ cào dưới đũng quần ăn vạ, tự coi mình với tư cách là “nạn nhân” yêu cầu Trung Quốc đưa ra sự hỗ trợ và củng cố liên minh an ninh. Thực ra Cam không thể tự ý làm nếu Trung Quốc không gật đầu. Vừa may, Hồng Kông mới thành lập Viện Hoà giải Quốc tế nhưng chưa có việc gì để làm, Viện này tham vọng sẽ thay thế Toà án Công lí Quốc tế ở La Hay.

Cam tính một viên đá trúng hai con chim.

Xét từ giai đoạn đầu cuộc xung đột, Cam đã chuẩn bị rất tốt và có nhiều khả năng sẽ phát động nó, mục tiêu chiến lược của Cam là phá vỡ sự đàn áp chiến lược của Thái đối với Cam thông qua các biện pháp quân sự hạn chế, ổn định chính trị trong nước bằng một chiến thắng mạo hiểm.

Nhưng người tính không bằng trời tính.

Kiến thức anh Hun Manet học được từ Học viện Quân sự Mỹ, đã thực sự đâm lòi tù và gia đình chú Thaksin, điều đó khiến chị Paetongtarn bắt buộc phải giáng một đòn mạnh vào sống lưng anh Hun Manet. Nhận đòn hồi mã thương, anh Hun Manet đã phải áp dụng một cách tiếp cận phi truyền thống là mở một cuộc tấn công bất ngờ để giành lại thế chủ động trong cuộc xung đột, tức là chú Hun Sen phải đóng thêm một chiếc đinh nữa vào cỗ quan tài chính trị của của chú Thaksin.

Đối với Thái, cuộc xung đột này kéo dài đến tận ngày nay là hậu quả tất yếu của việc phe bảo thủ chính trị và quân đội Thái cố tình “mượn dao thịt” gia đình chú Thaksin. Để hành hạ chú Thaksin, quân đội Thái liên tục phá hoại các cuộc đàm phán hòa bình và thổi bùng ngọn lửa chiến tranh, khiến chính phủ của chị Paetongtarn phải đối mặt với các cuộc tấn công từ cả Thái và Cam. Để giải quyết tình huống nguy hiểm này, chị Paetongtarn buộc phải trở nên hiếu chiến hơn những kẻ hiếu chiến, yêu nước hơn cả những “vị tướng yêu nước”.

Hậu quả là Cam – Thái đều toang.

Giờ đây, tất cả đều đang ở trong tình thế tiến thoái lưỡng nan, đối mặt với sự phản kháng dữ dội từ lòng nhiệt thành dân tộc chủ nghĩa được kích động của chính nhân dân mình, từ anh Hun Manet đến chú Hun Sen, từ chị Paetongtarn đến chú Thaksin, không một ai dám tỏ ra yếu đuối. Kẻ nào dám tỏ ra yếu đuối sẽ là phản bội tổ quốc. Kết quả là, mối quan hệ giữa hai nước chỉ có thể tiếp tục kéo co rất mệt mỏi trong một thời gian dài. Hai quốc gia láng giềng, vốn có thể hợp tác với nhau và có cơ cấu kinh tế bổ sung cao, sẽ bị mắc kẹt trong bầu không khí thù địch còn lâu mới trở lại bình thường, khó khăn chồng chất khó khăn.

Cam – Thái sẽ không thể tiếp tục đánh nhau.

Tin tốt là cho đến hôm nay, cả Thái lẫn Cam đều không có dấu hiệu huy động lực lượng lớn cho một cuộc chiến tranh toàn diện, bởi cả chú Hun Sen lẫn quân đội Thái đều không có quyết tâm và năng lực để tham gia vào một cuộc chiến tranh lãnh thổ quy mô lớn. Đấm nhau giống mấy ngày qua, đó chỉ là động thái để các chú các anh chị giữ thể diện, nên việc chiến đấu với quy mô nhỏ là vừa đủ. Nếu thực sự phải chiến đấu với hàng ngàn quân, cả Thái và Cam, không ai có thể chịu đựng được.

Do đó, sẽ không có chiến tranh lớn, nhưng các cuộc xung đột và đối đầu biên giới quy mô nhỏ sẽ tiếp tục trong một thời gian dài, thậm chí kéo dài nhiều năm. Sức mạnh quân sự của Thái vượt trội hơn nhiều so với Cam, tôi đoán rằng họ sẽ thường xuyên sử dụng lực lượng không quân vượt trội của mình để thực hiện các cuộc không kích vào phía Cam. Về phía Cam, mặc dù nghèo, nhưng ý chí chiến đấu của binh lính tương đối ngoan cường, họ có một số lượng lớn bệ phóng tên lửa kiểu Liên Xô. Cứ mỗi lần máy bay Thái dạo chơi ném bom Cam, thì phía Cam sẽ bắn một vài phát đạn về phía Thái, nói chung là tiếp tục xung đột cù nhầy.

Cam – Thái sẽ tham gia vào cuộc kéo co vị trí cường độ thấp.

Tôi dự đoán rằng, xung quanh các ngôi đền biên giới, các trận đấu súng quy mô nhỏ và các cuộc pháo kích sẽ tiếp tục nổ ra.

Cuối cùng, tôi phải nhấn mạnh rằng thực sự không có dấu hiệu nào cho thấy Mỹ và Trung Quốc can dự vào cuộc xung đột biên giới Cam – Thái, tôi không hề nhìn thấy Hoa Kỳ hay Trung Quốc có động cơ hay nhiệt tình nào để kích động một cuộc chiến tranh giữa hai đất nước này. Cam và Thái không phải là những quốc gia như Nga, Ukraine, Palestine, Iran và Israel, những nơi “phải giao tranh” do xung đột địa chính trị sâu sắc. Vì thế, những ý kiến cho rằng Mỹ và Trung Quốc đứng phía sau giật dây, tôi thấy không hợp lí.

Về phía người Việt, bản thân chúng ta không thích can thiệp vào chuyện người khác, nên ai đó trên thế giới có hỏi gì thì cũng chỉ bày tỏ sự “lo ngại”, nếu Cam hoặc Thái xin ý kiến thì bằng kinh nghiệm xương máu của mình đã trải qua chiến tranh, khuyên họ cất vũ khí mà tập trung làm lụng kiếm tiền. Cam và Thái đều là những nước thân thiện với chúng ta, điều quan trọng là cả hai bên đều không thực sự muốn chiến đấu đến cùng với bên kia, giờ đây khi tình hình đã đến mức này, cả hai nước thực ra đang chờ đợi một lối thoát, thì cũng khuyên họ đánh nhau chẳng có gì hay ho cả, nên chín bỏ làm mười quay về làm ăn chân chính. Tất nhiên là cũng nên khuyên Cam dẹp bỏ cái đám lừa đảo do người Đài cầm đầu. Khi cả hai bên đều không muốn đánh nhau, nhưng vì tí sĩ diện mà vẫn cứ phải cương lên, nếu có một thế lực khu vực đứng ngoài cuộc để làm trung gian hòa giải, thì dù bất đồng giữa hai nước không thể giải quyết triệt để, vẫn có thể đạt được một lệnh ngừng bắn.

Một lần có anh bác sĩ người Cam đến chỗ tôi học, anh hỏi tôi quan điểm về người Thái, tôi bảo rằng Cam và Thái không cần phải đi đến bước đường đấm nhau, nhưng vì những động cơ thầm kín của giới cầm quyền ở cả hai bên, vì động cơ cố hữu của quân đội và phe bảo thủ Thái muốn lật đổ chính quyền dân sự của họ, vì sự phẫn nộ của người dân Cam và những hành động vô nhân đạo không phân biệt bạn thù, thì rất có thể Cam – Thái sẽ kết thúc bằng đổ máu và chiến tranh. Chiến tranh là điều vô cùng tệ hại, bởi rất nhiều người vô tội sẽ chết một cách vô lí ngay trong căn nhà của họ, trong các cửa hàng tiện lợi, tại các trạm xăng, và trên những con đường núi đẹp như tranh vẽ với những ngôi chùa cổ kính đầy ắp thần linh và Phật pháp. Dù là những quốc gia Phật giáo như Cam hay Thái, một khi lòng khát khao hoà bình của người dân bị dập tắt, thì xương máu của nhân dân sẽ phải đổ xuống. Chiến tranh đôi khi không phải vì đất nước, không phải vì phẩm giá dân tộc, mà vì lòng tham của một giai cấp, một nhóm người, thậm chí lòng tham của một cá nhân, nó sẽ gây ra ngàn vạn cái chết một cách vô nghĩa.

Tôi đã nói với cậu bác sĩ người Cam như thế.

Thành thật mà nói, cuộc xung đột biên giới Cam – Thái là một cuộc xung đột vô lí, không cần thiết, hoàn toàn có thể tránh được.

Xung đột giữa Cam và Thái là một biểu hiện cho thấy sự thất bại của cơ chế ASEAN, cái tổ chức này được thành lập với mục tiêu ban đầu của nó để chống lại đất nước chúng ta, một tổ chức không có lực lượng quân sự thống nhất, không có an ninh chung, không có sự răn đe tập thể, chỉ có mỗi nước hành động theo cách riêng và có những người ủng hộ riêng.

Bài viết này tôi muốn nói với bạn đọc của tôi rằng, không có quốc gia nào trên thế giới phải trải qua chiến tranh đau thương như người Việt chúng ta, vì thế mà chúng ta phải trân trọng hòa bình, bảo vệ hòa bình, cảnh giác trước sự hỗn loạn xung quanh, nhìn ra sự thật đằng sau sự phi lí khó hiểu và mang lại nhiều lí trí và hòa bình hơn cho thế giới phi lí này. Muốn vậy, mỗi người Việt chúng ta và đặc biệt là thế hệ trẻ, cần phải hiểu rõ lịch sử, hiểu rõ về chiến tranh, chuẩn bị tốt cho những tình huống xấu nhất có thể xảy ra, thì chúng ta mới không lặp lại lịch sử đau thương./.