𝗡𝗴𝗮̀𝘆 𝘅𝘂̛𝗮, 𝗼̛̉ 𝘃𝘂̀𝗻𝗴 𝗿𝘂̛̀𝗻𝗴 𝗻𝘂́𝗶 𝗽𝗵𝗶́𝗮 Đ𝗼̂𝗻𝗴 𝗕𝗮̆́𝗰 𝗰𝗼́ 𝗵𝗮𝗶 𝗹𝗼𝗮̣𝗶 𝗴𝗮̀ 𝗱𝘂̀𝗻𝗴 đ𝗲̂̉ 𝗵𝗮̂̀𝗺 𝗺𝗼́𝗻 𝗴𝗮̀ 𝗻𝗮̂́𝗺. 𝗠𝗼̣̂𝘁 𝗹𝗮̀ 𝗴𝗮̀ đ𝗶̣𝗮 𝗽𝗵𝘂̛𝗼̛𝗻𝗴 𝗻𝘂𝗼̂𝗶 𝘁𝗮̣𝗶 𝗻𝗵𝗮̀, 𝗵𝗮𝗶 𝗹𝗮̀ 𝗴𝗮̀ 𝗹𝗼̂𝗶 𝘀𝗮̆𝗻 𝘁𝗿𝗲̂𝗻 𝗻𝘂́𝗶. 𝗡𝗮̂́𝗺 đ𝗲̂̀𝘂 đ𝘂̛𝗼̛̣𝗰 𝗵𝗮́𝗶 𝘁𝘂̛̀ 𝘁𝗿𝗲̂𝗻 𝗻𝘂́𝗶, 𝘃𝗮̀𝗼 𝘁𝗵𝗼̛̀𝗶 đ𝗼́ 𝗻𝗮̂́𝗺 𝗺𝗼̣𝗰 𝗸𝗵𝗮̆́𝗽 𝗻𝗼̛𝗶 𝘁𝗿𝗲̂𝗻 𝗻𝘂́𝗶.
Gà lôi hầm bằng nồi đất, bếp đất, nước suối trên núi, lá thông núi và quả thông, ninh nhỏ lửa đợi cháy hết ba tuần nhang là chín vừa. Chỉ cần thêm chút muối và ba lát gừng, không cần thêm gia vị nào khác, thế là được món gà lôi hầm ngon đặc biệt.
Hương thơm canh gà lôi nấm có thể lan tỏa mười dặm
Gà địa phương nuôi thì béo, nhưng nước hầm không ngon bằng. Gà lôi thì ít béo hơn, ngon và bổ dưỡng hơn.
Những người có điều kiện thì đương nhiên sẽ ăn thịt gà lôi, vì vậy vào thời điểm đó, thịt gà lôi là một trong những món quà phổ biến nhất dành cho người già, người bệnh, phụ nữ sau sinh và trẻ em để bổ sung dinh dưỡng cho cơ thể.
Gà lôi còn gọi là chim trĩ.
Hàng năm vào mùa đông ở miền rừng núi phía Đông Bắc, những người lớn tuổi trong bản sẽ đến từng nhà, họ rủ những người trẻ tuổi và trung niên đi lên núi hái chim trĩ.
Hái chim trĩ là điều mà Tiểu Thành mong đợi nhất.
Trẻ em vùng rừng núi Đông Bắc từ nhỏ đã mê chim trĩ, đặc biệt là chim trĩ bạc, một loài chim đẹp đến ngỡ ngàng, với bộ lông đuôi trắng muốt tung bay khi bay lượn mang đến cho chúng vẻ ngoài duyên dáng. Việc những đứa trẻ như Tiểu Thành bắt được những con chim trĩ bạc nặng hàng cân, chim trống dài gần 120cm và chim mái dài tới 70cm, thực sự không phải là chuyện hiếm.
Tại sao trẻ nhỏ lại thích đi nhổ lông chim trĩ?
Bởi vì, chim trĩ là một loài động vật kì lạ, chúng nổi tiếng với bản tính hung dữ, hung hăng và trí thông minh. Một khi bị bao vây, chúng biết mình sẽ bị ăn thịt, cho dù vẻ ngoài của chúng có đẹp đẽ đến đâu thì vẫn cứ bị ăn thịt. Đối mặt với nguy hiểm như vậy, chim trĩ không bỏ chạy trong hoảng loạn, mà kiên quyết chọn cách tự sát thay vì để bị bắt. Mỗi khi bị tấn công, chim trĩ quay lại xù lông và chiến đấu, một khi thất bại chim trĩ sẽ lao đầu vào vách đá cho đến chết, chứ nhất định không bỏ chạy hoặc đầu hàng. Điều này thể hiện sự sẵn sàng đối mặt với cái chết một cách bình thản, một tinh thần bền bỉ và anh dũng, nên chúng luôn được mọi loài vật khác đánh giá cao.
Mỗi lần lên núi hái chim trĩ Tiểu Thành luôn đi cùng ông nội.
Và lần nào ông nội cũng lải nhải: “Tiểu Thành này, cháu phải nhớ rằng trên thế gian này, con người không phải ở vị trí độc tôn. Cháu cần phải biết mỗi ngọn cỏ, mỗi nhành cây, mỗi tảng đá, hay mỗi loài động vật trên núi đều tồn tại đồng thời với con người, không phân biệt cao thấp. Sống nhờ núi, ăn nhờ núi, chết lại trở về với núi; núi có thần núi. Sống nhờ nước, ăn nhờ nước, chết lại trở về với nước; nước có thần nước. Đã là con người, thì phải biết có trách nhiệm riêng, không tham lam, không giết chóc quá mức, chỉ lấy vừa đủ ăn và đủ dùng trong nhà.”
Tiểu Thành từ nhỏ đã nghe ông nói nhiều lần, tuy không hiểu lắm, nhưng lần nào Tiểu Thành cũng gật đầu đồng ý.
Có rất nhiều loài chim trĩ.
Tiểu Thành đếm bằng ngón tay, hết đúng ba vòng, tức là có tổng cộng khoảng 30 loài chim trĩ. Có loài trông bé nhỏ tầm thường như chim cút, có loài rực rỡ và xinh đẹp như gà lôi trắng hung dữ đến mức Tiểu Thành không khỏi thắc mắc, chẳng lẽ chim trĩ bạc dễ nổi giận vì chúng quá đẹp sao?
Chim trĩ quả thực là loài vật kì lạ.
Để bắt chim trĩ, người ta đã nghĩ ra phương pháp vây đàn chim trĩ thành từng nhóm, dùng mồi nhử để dụ chúng ăn.
Mùa đông năm ấy, ông nội dẫn Tiểu Thành và mấy chục người ra khỏi bản, vừa nói vừa cười, rồi chậm rãi đi về phía núi.
Khắp nơi đều là núi non trùng điệp, cây thông cổ thụ cao lớn đến nỗi vòng tay của Tiểu Thành ôm không xuể, cây dương bên sườn núi vẫn in bóng xuống dòng suối. Đi qua gốc cây thông, Tiểu Thành ngẩng đầu nhìn lên, tán thông che khuất áng mây trời, không khí tràn ngập hương thơm mát dịu của cây thông.
Một dòng suối trong vắt chảy qua khe núi.
Những ngày ấm áp, Tiểu Thành dễ dàng nhìn thấy những chú cá nhỏ xinh xắn, tôm càng xanh, hay những chú ốc nhỏ xinh xắn. Những hôm trời quá lạnh, nước suối trong suốt như pha lê, và những chú cá nhỏ xinh xắn ấy không còn nhìn thấy được nữa.
Tiểu Thành phải hết sức cẩn thận, rơi xuống không phải chuyện đùa, nước suối lạnh dễ dàng làm cho Tiểu Thành bị chết cóng.
Ngay bên bờ suối có một bãi đất bằng và rộng. Ông nội cùng những thanh niên trong bản lấy ra những hạt thóc và ngô đã chuẩn bị sẵn, bắt đầu rải chúng thành một vòng tròn, rồi tất cả mọi người nấp sau những tảng đá lớn ở rìa suối. Ông nội ra hiệu cho mọi người im lặng. Sau gần một ngày chờ đợi, đầu tiên là vài chú chim sẻ nhỏ bay xuống kiếm ăn, rồi đến vài chú chim trĩ rụt rè từ chân núi bay xuống, chủ yếu là trinh sát thăm dò. Thấy không có nguy hiểm, từng cặp chim trĩ bay xuống, có con với bộ lông rực rỡ như vàng đỏ, có con với bộ lông xám, có con với bộ lông đỏ xanh, nhưng Tiểu Thành vẫn thích nhất loài chim trĩ bạc.
Tiểu Thành đếm ngón tay được 16 con.
Khi những con chim trĩ ăn gần xong, ông nội và những thanh niên trong bản đột nhiên ùa vào rất nhanh, vây cả đàn chim trĩ. Lúc đầu, đàn chim trĩ chạy, nhưng khi phát hiện dù chạy theo hướng nào cũng có người đuổi theo, chúng nổi giận, ngửa mặt lên trời kêu vài tiếng, rồi bay lên khoảng hơn mét để cắm thắng đầu xuống đất, nằm im không nhúc nhích.
Những thanh niên nhanh chóng nhặt từng con chim trĩ cho vào túi, hoàng hôn cũng vừa buông xuống, mọi người vui vẻ đi về phía bản.
Tiểu Thành đi sau ông nội, vẫn giữ thói quen nắm lấy góc áo của ông, vừa đi vừa ngửi mùi thơm thoang thoảng của cây thông trên núi, nghĩ đến món gà lôi hầm nấm vào buổi tối sẽ ngon đến nhường nào, để nước dãi không chảy ướt hết áo thì Tiểu Thành phải nhìn về phía hoang dã xa xa. Và ở nơi xa xa ấy, Tiểu Thành nghe thấy có nhiều tiếng hú sắc nhọn và liên tục của loài sói rừng, tiếng hú vang lên từ trên núi và Tiểu Thành biết đêm ấy trăng sẽ treo trên đỉnh núi rất lạnh và rất sáng.
Trên đường về Tiểu Thành phát hiện một con ngỗng đơn độc.
Mùa đông, loài ngỗng bay từ phương Bắc xuống phương Nam trú rét, để bay cao chúng không được ăn quá nhiều. Con ngỗng đói lả kiệt sức nên rơi xuống. Một người trong đoàn tiến đến, nhặt con ngỗng lên, rồi bỏ vào túi.
Tiểu Thành nhìn con ngỗng và nói với ông nội: “Ông ơi, chúng ta cùng giúp nó nhé.” Ông nội nhìn vào trong túi, miệng lẩm bẩm bấm đốt ngón tay, rồi ông gật đầu. Con ngỗng được lấy ra, Tiểu Thành và ông nội dùng hết sức bình sinh ném con ngỗng trời lên không trung. Cuối cùng, con ngỗng trời bay lên, lượn ba vòng, gật đầu với Tiểu Thành rồi bay đi.
Bầu trời đã tối hẳn, ông nội và dân bản trở về bản, Tiểu Thành đi theo sau ông bám lấy gấu áo.
Đêm ấy, hơn chục hộ gia đình hầm canh gà lôi và nấm, mùi thơm hấp dẫn đến nỗi tin tức lan truyền hơn mười dặm, đó là một đêm tuyệt vời. Mọi gia đình đều tràn ngập tiếng cười và niềm vui. Người lớn ăn canh gà lôi nấm và uống rượu và hát. Những bài hát ca ngợi núi, ca ngợi nước, ca ngợi cuộc sống tươi đẹp. Không khí tràn ngập hương vị hạnh phúc. Tiểu Thành cùng mọi người ăn uống sau một ngày mệt mỏi, ăn xong chẳng mấy chốc Tiểu Thành đã ngủ thiếp đi bên cạnh ông nội, ngay chỗ bếp than hồng ấm áp.
Đêm ấy trăng rất sáng và rất lạnh.
Tiểu Thành đang nằm bên ông, ngay cạnh bếp than hồng, bỗng nhiên nghe thấy tiếng lũ chó sủa ầm ĩ. Ông nội cùng Tiểu Thành bật dậy, khoác thêm chiếc áo bông của mùa đông miền núi phía Bắc, bật đèn ra ngoài xem. Ôi không, một con gà lôi bị mất, Tiểu Thành nghĩ có thể hộ gia đình nào đông người quá, nên phải ăn trôm một con gà.
Tiểu Thành quay lại, định bước vào nhà thì đột nhiên thấy trên cửa có số 16 viết bằng máu gà, nét viết cong queo giống hệt những con gà lôi khi lao đầu xuống đất tự sát. Khi nhìn thấy con số 16 ấy, Tiểu Thành toát hết mồ hôi, ngồi phịch xuống đất.
Hoá ra đấy chỉ là một giấc mơ.
Trong thực tế cuộc sống, câu chuyện ăn thịt chim trĩ không phải chỉ có từ thời xa xưa, mà bây giờ chim trĩ vẫn rất đắt bởi vì ở đâu đó người vẫn có người thích ăn thịt chim trĩ, nhất là giới thể hình.
Người ta nói rằng, thịt chim trĩ có hàm lượng protein lên tới 50%, cao gấp 4 lần thịt gà thông thường, điều này hút những người đam mê thể hình có thể chú ý đến thịt chim trĩ.
Trong tác phẩm Hồng Lâu Mộng chương 49, “gà hầm dưa chua” là một món ăn được được chế biến từ thịt gà lôi trắng thái con chì, hầm với dưa chuột muối chua dậy mùi, nó được nhắc đến nhiều lần và trở thành món ăn rất ưa thích thường xuất hiện trong các bữa ăn của gia đình họ Giả, đặc biệt là trong các dịp lễ hội hoặc khi tiếp đãi khách quý. Món ăn này không chỉ là một món ăn ngon miệng mà còn mang ý nghĩa tượng trưng, thể hiện sự xa hoa, giàu có của gia đình họ Giả, đồng thời phản ánh một phần văn hóa ẩm thực thời bấy giờ, thường được các gia đình quý tộc ưa chuộng. Trong “Hồng Lâu Mộng”, sự yêu thích đặc biệt của Bảo Ngọc đối với món ăn này đã thể hiện rõ nét sự tinh tế của nó, thông qua độ tươi, hương thơm, độ giòn và độ mềm, các nhân vật khác trong tiểu thuyết cũng vô cùng yêu thích.
Hồng Lâu Mộng giới thiệu nhiều món ăn ngon từ chim trĩ.
Gà lôi là một loài chim quan trọng trong văn hóa truyền thống Trung Hoa. Chim trĩ sở hữu năm màu sắc tuyệt đẹp: xanh, đỏ, vàng, trắng và đen. Năm màu sắc này đại diện cho những màu sắc cơ bản. Do đó, chim trĩ từng được coi là biểu tượng của màu sắc ở Trung Quốc cổ đại, thậm chí còn được thêu họa tiết chim trĩ tinh xảo trên áo choàng của hoàng đế và hoàng hậu. Trong trang phục quan lại thời Minh và Thanh, nó tượng trưng cho cấp quan ngũ phẩm. Còn trong xã hội, từ giới học giả đến quý tộc Trung Quốc ngày xưa, chim trĩ luôn là món quà tặng quý giá, nhưng tặng chỉ để ăn thịt.
Nữ hoàng Anh Victoria thích nuôi gà lôi nhất thế giới.
Nhưng ở Vương quốc Anh hiện nay đang có hơn 60 triệu con chim trĩ đẹp như tranh vẽ, người dân vẫn giữ thói quen săn bắn gà lôi, vậy mà chính phủ Anh thực sự bất lực và phải trả tiền cho việc săn bắn tiêu huỷ bớt.
Nguồn gốc săn bắn chim trĩ ở Anh.
Vào thế kỷ 11, để thể hiện quyền lực và địa vị của mình, Hoàng gia Anh đã tổ chức sự kiện săn bắn chim trĩ hàng năm tại dinh thự Anh.
Chim trĩ nhỏ, có bộ lông sặc sỡ, nhanh nhẹn và có thể bay ở độ cao thấp. Những ưu điểm này chắc chắn khiến chim trĩ trở thành mục tiêu lí tưởng để thợ săn thể hiện tài năng. Khi thợ săn bắn trúng một con chim trĩ sẽ nhận được phần thưởng lớn từ hoàng gia.
Vào thời điểm đó, các hoạt động giải trí còn khan hiếm, nên các hoạt động săn bắn chim trĩ của hoàng gia trở thành trò tiêu khiển được người dân Anh ưa chuộng. Dần dần, nhiều câu lạc bộ săn bắn chim trĩ ra đời, ban đầu chỉ tổ chức ở tầng lớp thượng lưu, sau lan đến công chúng.
Săn bắn chim trĩ từ đó trở thành truyền thống ở Anh.
Và thế là loài chim trĩ đã phải chịu một thảm họa. Mặc dù số lượng của chúng rất nhiều, nhưng chúng không thể đáp ứng được nhu cầu săn bắn của cả một quốc gia. Vì vậy, những người nông dân đã nghĩ ra một cách làm giàu, họ nuôi chim trĩ rồi bán cho thợ săn thả về rừng để săn bắn. Tuy nhiên, không ai ngờ rằng việc “thả gà về rừng” lại trở thành một vấn đề nhức nhối khác, như hiện nay chính quyền Anh đang phải đối mặt.
Nông dân đã nuôi rất nhiều chim trĩ, số chim trĩ ấy vào rừng lại sinh sản tiếp theo đúng câu “đẻ nhiều như gà”, nhiều đến nỗi thợ săn không thể bắn hết được. Gà lôi còn có một lợi thế đáng chú ý khác: chúng cực kì bền bỉ. Chúng không kén ăn, ăn mọi thứ từ côn trùng đến hạt gạo. Chúng có thể chịu được nhiệt độ mùa hè trên 36 độ C và nhiệt độ đóng băng dưới -36 độ C. Hơn nữa, kẻ thù của gà lôi trong tự nhiên như cáo và cầy đang trên đà bị tuyệt chủng, vì thế mà hiện nay gà lôi ở Anh đang thực sự ở cõi “thiên đường” sống sót và sinh sản.
Cứ như vậy, số lượng chim trĩ tăng lên từng năm, cho đến khi người Anh phát hiện ra rằng loài chim trĩ đã trở thành một thảm họa thì đã quá muộn. Theo thống kê, chỉ trong vòng 50 năm, số lượng chim trĩ ở Anh đã tăng gấp 15 lần, từ 4 triệu con vào năm 1970 lên 60 triệu con vào năm 2020.
Số lượng lớn chim trĩ quá lớn đã gây ra nhiều vấn đề đáng kể ở Anh, ví dụ như sự tuyệt chủng của hàng chục loài côn trùng do bị chim trĩ săn mồi, những đàn chim trĩ vô tư bay trên đường có thể dễ dàng che khuất tầm nhìn của người lái xe, dẫn đến tai nạn.
Năm 2020, chính phủ Anh không thể chấp nhận sự phổ biến của loài chim trĩ hoang dã, đã chính thức đưa chúng vào “Danh sách Động vật hoang dã Bản địa Nguy cấp” và treo thưởng tiền cho những người săn bắt chúng, vậy nhưng chính sách này vẫn không có hiệu quả vì gà lôi hoang dã ở trong rừng sâu.
Nhưng chim trĩ nuôi lậu thì lại đang rất phát triển.
Ngành công nghiệp ở Anh đã tăng trưởng nhanh chóng trong những năm gần đây, nhu cầu nuôi chim trĩ để bắn tăng vọt, riêng năm 2020 có hơn 20 triệu trứng gà lôi ấp nhập khẩu vào Anh từ Liên minh Châu Âu, gấp đôi so với năm 2015. Quốc gia nuôi gà lôi nhiều nhất là Ba Lan. Hiện tại cả Châu Âu và Anh có hẳn một “ngành công nghiệp” nuôi gà lôi phục vụ săn bắn, quy mô phát triển ngày càng lớn, ước tính 35 triệu con được thả vào năm 2004, tăng lên 47 triệu con vào năm 2016, tính trung bình khoảng 43 triệu con được thả vào Vương quốc Anh mỗi năm.
Các trang trại nuôi gà lôi, để gà không mổ nhau và mổ vỡ trứng thì người chăn nuôi tiến hành đeo “khẩu trang” cho gà với dây cố định khẩu trang xuyên qua vách ngăn mũi của gà, để gà mái bị đạp trống nhiều mà không rụng lông thì mỗi con được đeo “yên ngựa” trên lưng rất nặng nề, gà được kích đạp trống và đẻ liên tục.
Điều này làm cho những cơ quan bảo vệ động vật ở Vương quốc Anh, cũng như ở châu Âu, họ đau đớn vật vã.
Ở Hoa Kỳ, Vương quốc Anh hay các quốc gia Châu Âu khác, gà lôi từ loài chim trĩ trắng cho tới ba mươi loài có màu sặc sỡ tuyệt đẹp khác đều bắn không hết, mỗi ngày có hàng vạn con gà lôi bị săn bắn rồi mang vất đi như vất rác, nhưng ở Trung Quốc lại trở thành động vật bảo vệ hạng hai.
Luật pháp nước này quy định rằng: “không được phép săn bắn”.
Nếu một con gà lôi nhìn thấy bạn mà nhầm tưởng bạn đang tấn công, nó lao đầu vào tường tự vẫn, thì bạn chỉ có thể mang chôn tại chỗ chứ không được phép ăn thịt. Vào tháng 1 năm 2018, một người đàn ông ở Hà Nam đã làm thịt 4 con gà lôi trắng để tẩm bổ, anh ta bị kết án 5 năm tù ngồi và phạt tiền 30 ngàn nhân dân tệ.
Ra toà anh ấy nói không biết gà lôi trắng là động vật được bảo vệ cấp II.
Công chúng yêu gà lôi trắng Trung Quốc lập luận rằng, gà lôi trắng là động vật được pháp luật bảo vệ, nó đang bị đe dọa tuyệt chủng và có thể sớm biến mất khỏi mặt đất mãi mãi. Nếu cho phép ăn thịt gà lôi trắng, thì sẽ đến lúc chỉ nhìn thấy loài gà này trên phim ảnh. Gà lôi trắng quý giá biết bao. Đừng nghĩ rằng con người luôn cao quý hơn động vật, đừng nghĩ chỉ là bốn con gà và con người quan trọng hơn gà rất nhiều, nếu nghĩ vậy thì chẳng mấy chốc gà lôi trắng sẽ bị làm thịt sạch sẽ.
Bản án 5 năm tù ngồi là xứng đáng vì “sự ngu dốt cũng là một tội”.
Tất nhiên, dư luận xã hội Trung Quốc cũng lại có những ý kiến trái chiều, họ cho rằng ở Hoa Kỳ, Vương quốc Anh và Châu Âu gà lôi trắng bắn không hết, gà lôi trắng nuôi và nhân giống quá dễ dàng, vậy cần gì phải đi phạt tù ngồi 5 năm một người đàn ông chỉ vì anh ta ăn thịt 4 con gà lôi trắng.
Nhưng luật pháp thì vẫn là luật pháp.
Luật pháp Trung Quốc quy định gà lôi thuộc “Danh sách quốc gia về động vật hoang dã trên cạn có giá trị nghiên cứu kinh tế hoặc khoa học quan trọng hoặc có lợi”. Điều 8 của Luật Bảo vệ động vật hoang dã của Trung Quốc quy định rằng nhà nước bảo vệ động vật hoang dã và môi trường sống của chúng, nghiêm cấm bất kì đơn vị hoặc cá nhân nào săn bắt hoặc tiêu hủy chúng trái phép.
Ai muốn nuôi nhốt gà lôi hợp pháp cần làm một số thủ tục.
Ở Trung Quốc, để nuôi chim trĩ cần có “Giấy phép thuần hóa và nhân giống động vật hoang dã” và “Giấy phép vận hành động vật hoang dã” từ cơ quan lâm nghiệp, nếu không có hai giấy chứng nhận này, việc mua bán và vận chuyển chúng là bất hợp pháp. Một khi bị bắt, chúng sẽ bị tịch thu, phạt tiền, thậm chí bị kết án tù ngồi./.
