𝗠𝗮́𝘆 𝘀𝗼̂́𝗰 đ𝗶𝗲̣̂𝗻 𝘁𝗶𝗺: đ𝐚̂𝘆 𝗹𝗮̀ 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝘁𝗵𝗶𝗲̂́𝘁 𝗯𝗶̣ 𝗰𝘂̛́𝘂 𝘀𝗶𝗻𝗵 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝗰𝗵𝗶̉ 𝗰𝗼́ 𝘀𝗮̆̃𝗻 𝗼̛̉ 𝘁𝗮̂́𝘁 𝗰𝗮̉ 𝗰𝗮́𝗰 𝗻𝗼̛𝗶 𝗰𝗼̂𝗻𝗴 𝗰𝗼̣̂𝗻𝗴, 𝗺𝗮̀ 𝗰𝗼̀𝗻 𝘁𝗶̀𝗺 𝘁𝗵𝗮̂́𝘆 𝘁𝗿𝗼𝗻𝗴 𝗻𝗵𝗮̀ 𝘃𝗮̀ 𝘅𝗲 𝗵𝗼̛𝗶; 𝘃𝗮̣̂𝘆 𝘁𝗮̣𝗶 𝘀𝗮𝗼 𝗩𝗶𝗲̣̂𝘁 𝗡𝗮𝗺 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝘁𝗿𝗮𝗻𝗴 𝗯𝗶̣ 𝗻𝗼́?

PGs Nguyễn Lân Hiếu mới chia sẻ trên trang cá nhân:

“Chúng ta vô cùng đau buồn mất đi một người tài hoa. Trách nhiệm của những người đang sống phải thay đổi để xã hội ngày càng văn minh như mong muốn của Anh. Tôi có cuộc trao đổi ngắn với Chủ tịch FPT về mong muốn của mình và nhận được sự đồng thuận trên cả mong đợi. Chúng tôi sẽ triển khai dự án tại một thành phố với các máy sốc điện được gắn ở nơi công cộng. Hướng dẫn sử dụng, cũng như chuẩn hoá việc cấp cứu ngừng tuần hoàn sẽ do Bộ môn Hồi sức cấp cứu Trường Đại Học Y Hà Nội phụ trách. Các video thị phạm sẽ được bác sĩ Hùng Ngô thiết kế và tôi hoàn toàn tin tưởng vào anh.”

Như tiêu đề bài viết tôi đã nói, mỗi năm thế giới có hơn 4 triệu người bị đột tử tim (Cardiac Sudden Death – CSD), nước ta chưa có con số thống kê nên tôi ước tính theo tỉ lệ này thì có khoảng 50 ngàn người tử vong do đột tử tim, tương đương với 1 ca tử vong trong 10 phút. Hồi sức tim phổi (CPR) + Máy sốc điện tim (AED) = được biết đến là “người bạn đồng hành vàng” của sơ cứu để cứu sống những nạn nhân không may bị đột tử tim.

Tuy nhiên, khi nói đến việc máy AED thực sự là gì và cách sử dụng nó, mọi người chỉ hiểu mơ hồ, thậm chí nhiều người còn không biết AED là gì. Quan trọng hơn, sự không hiểu biết này có thể khiến bệnh nhân bỏ lỡ cơ hội cứu sống vàng vào những thời điểm quan trọng.

𝗧𝗶̉ 𝗹𝗲̣̂ 𝘁𝗵𝗮̀𝗻𝗵 𝗰𝘂̛́𝘂 𝘀𝗼̂́𝗻𝗴 𝗯𝗮̆̀𝗻𝗴 𝗺𝗮́𝘆 𝘀𝗼̂́𝗰 đ𝗶𝗲̣̂𝗻 𝘁𝗶𝗺 𝗹𝗮̀ 𝗯𝗮𝗼 𝗻𝗵𝗶𝗲̂𝘂?

Trước tiên, tôi xin nói rõ một điểm: việc sử dụng AED sớm trong trong trường hợp ngừng tim chỉ làm tăng tỉ lệ hồi sức thành công; nó không đảm bảo sự sống sót. Việc này đòi hỏi phải kết hợp với hồi sức tim phổi hiệu quả mới có tác dụng. Như tôi đã nói ở trên, CPR + AED là người bạn đồng hành vàng của sơ cứu nạn nhân đột tử tim, nếu thiếu một trong hai thì tỉ lệ thành công sẽ rất thấp.

Theo số liệu thống kê ở Thuỵ Điển, trong số hơn 30.000 ca tử vong do đột tử tim, tỉ lệ sống sót của những bệnh nhân được người xung quanh hồi sức tim phổi đơn thuần là 10,5%, trong khi tỉ lệ sống sót của những bệnh nhân không được cứu hộ chỉ là 4%.

Một nghiên cứu tại Hoa Kỳ cho thấy trong số hơn 4.000 người tử vong do đột tử tim, chỉ có 9% số người được hồi sức tim phổi bằng tay được cứu sống, nhưng 38% số người được khử rung tim bằng máy AED kết hợp với hồi sức tim phổi đã sống sót.

Như vậy, tỉ lệ thành công của biện pháp hồi sức tim phổi là một trên mười, trong khi hồi sức tim phổi cùng với AED có tỉ lệ thành công là một trên ba.

𝗠𝗮́𝘆 𝘀𝗼̂́𝗰 đ𝗶𝗲̣̂𝗻 𝘁𝗶𝗺 𝗰𝘂̛́𝘂 𝘀𝗼̂́𝗻𝗴 𝗰𝗼𝗻 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗻𝗵𝘂̛ 𝘁𝗵𝗲̂́ 𝗻𝗮̀𝗼?

Điện giật có thể giết người, nhưng điện giật cũng có thể giúp con người sống lại.

Nhịp tim không được điều khiển bởi ý thức chủ quan của não. Một trái tim bình thường liên tục co bóp và giãn nở. Trong quá trình co bóp, nó bơm máu để cung cấp cho các mô và cơ quan trong cơ thể. Trong quá trình giãn nở, máu trở về tim, nơi nó được tuần hoàn trở lại phổi để loại bỏ khí CO2 và lấy khí O2, rồi một lần nữa trở lại tim và được bơm ra ngoài để cung cấp cho toàn bộ cơ thể. Chu kì này lặp đi lặp lại. Sự co bóp và giãn nở liên tục, đều đặn này được điều khiển bởi nút xoang nhĩ.

Nói cách khác, nhịp tim thực sự được điều khiển bởi nút xoang nhĩ.

Ngừng tim là tình trạng mất hoàn toàn chức năng bơm máu của tim. Điều này dẫn đến mất nguồn cung cấp máu lên não, gây bất tỉnh, hôn mê, ngừng thở và mất mạch. Khi ngừng tim đột ngột xảy ra, ban đầu tim thường biểu hiện trạng thái rung, thuật ngữ chuyên môn bác sĩ gọi là rung thất. Để biết rung thất, bạn hãy nhìn vào hình ảnh điện tâm đồ tôi minh hoạ, muốn dễ hiểu thì các bạn hãy hình dung điện tâm đồ là bức ảnh tự sướng của trái tim. Giai đoạn tiếp theo, trái tim dần dần chuyển sang trạng thái tê liệt và bất động, và điện tâm đồ trở thành một đường thẳng.

Đây chính là lúc máy sốc điện tim phát huy tác rụng, máy này kí hiệu AED là viết tắt của chữ cái tiếng Anh, dịch ra tiếng Việt là “máy khử rung tim”. Mục đích của việc ấn ngực trong quá trình hồi sức tim phổi là kích thích thụ động lưu lượng máu, cung cấp máu cho các cơ quan quan trọng như tim và não. Mặt khác, khử rung tim giúp phục hồi nhịp co bóp và co bóp của trái tim đang rung. Sự kết hợp của hai phương pháp này giúp cải thiện đáng kể tỷ lệ sống sót sau khi ngừng tim.

Chỉ định AED = Rung thất.

Tôi nhấn mạnh lần nữa, bệnh lí chỉ định của máy sốc điện tim là “rung thất”, tình trạng bệnh lí rung thất được cài đặt để máy AED tự nhận ra và khuyến cáo chúng ta sử thực hiện sốc điện tim cho bệnh nhân. Vì thế mà những trường hợp không phải rung thất, máy điện tim sẽ nhắc nhở chúng ta không thực hiện sốc điện tim cho bệnh nhân, cụ thể là những trường hợp sau:

Không có nhịp tim + Điện tâm đồ hiển thị một đường thẳng nằm ngang = Tức là tim đã ngừng đập hoàn toàn.

Các nhịp tim khác không phải rung thất.

May mắn là, máy sốc điện tim AED hoạt động tự động, nên khi các điện cực được đặt vào vị trí tương ứng của bệnh nhân, AED sẽ tự động phát hiện nhịp tim của bệnh nhân và đưa ra lời nhắc khuyến nghị sốc điện hoặc không sốc điện. Một khi máy AED có lời nhắc không khuyến nghị sốc điện, nếu người vận hành máy vẫn cố tình bấm vào nút xả điện, thì máy vẫn không thực hiện xả điện, vì thế mà bạn không cần phải lo lắng bệnh nhân bị sốc điện sai hay bị điện giật.

Ngừng tim đột ngột ở nơi công cộng về cơ bản được phát hiện ngay lập tức, nếu là cách trường hợp rung thất, thì việc khử rung tim sớm và hồi sức tim phổi có thể làm tăng đáng kể cơ hội thành công. Do đó, việc đào tạo sơ cứu cho người dân, bao gồm hồi sức tim phổi và triển khai máy sốc điện tim AED ở nơi công cộng là rất quan trọng. Ngoài các nước phát triển như ở phương Tây, thì Singapore, Nhật Bản, Đài Loan và Hồng Kông đều đã làm rất tốt.

Điều trị cấp cứu đột tử do tim đòi hỏi phải:

Việc hồi sức tim phổi thường chỉ có thể thực hiện trong vòng bốn phút; sau đó, cơ hội sống sót là cực kỳ mong manh. Đối với những bệnh nhân phù hợp, việc sử dụng máy khử rung tim tự động sớm hơn mỗi phút sẽ tăng cơ hội sống sót từ 7 – 10%, nếu bệnh nhân rung thất được thực hiện sốc điện tim trong vòng một phút, cơ hội sống sót lên đến gần 90%.

𝗖𝗮́𝗰𝗵 𝘀𝘂̛̉ 𝗱𝘂̣𝗻𝗴 𝗺𝗮́𝘆 𝘀𝗼̂́𝗰 đ𝗶𝗲̣̂𝗻 𝘁𝗶𝗺.

Giờ đây, khi đã hiểu được sự cần thiết của máy sốc điện tim AED, mọi người sẽ tìm hiểu về cách vận hành nó.

Máy sốc điện tim AED rất dễ vận hành.

Sau khi bật máy, sẽ có giọng nói phụ nữ nhẹ nhàng dễ mến, để hướng dẫn cho bạn các bước vận hành. Sau khi bạn dán xong điện cực theo hướng dẫn, máy sẽ tự động phân tích thông minh xem bệnh nhân có bị rung thất hay không.

Nếu là rung thất, máy AED sẽ tự động nạp và xả điện, hoặc bạn quên nhấn nút xả thì máy sẽ nhắc bạn nhấn nút. Nếu không phải rung thất, cô gái trong máy AED sẽ nhắc bạn tiếp tục kiên trì hồi sức tim phổi. Cứ hai phút một lần sau hồi sức tim phổi, máy AED sẽ liên tục phân tích điện tâm đồ của bệnh nhân, giọng nói trong máy sẽ nhắc bạn thực hiện khử rung tim hoặc tiếp tục hồi sức tim phổi.

Nếu mua phải máy không có giọng nói thì sẽ khó hơn.

Ở các nước phát triển, tại nơi công cộng máy sốc điện tim AED được gắn trên tường nơi dễ nhìn và thuận tiện nhất, nó tương tự như trụ cứu hoả. Khi cần, phản ứng đầu tiên đúng đắn là “lấy máy sốc điện tim và cứu bệnh nhân”, chứ không phải “di chuyển bệnh nhân đến máy sốc điện tim”.

Tìm máy sốc điện tim AED nhanh chóng trong vòng 4 phút

Ngừng tim có thể xảy ra bất cứ lúc nào và ở bất cứ nơi đâu. Nếu ai đó xung quanh bạn đột nhiên bị ngừng tim, trong “4 phút vàng” khi thời gian còn quý giá, ngoài việc gọi số điện thoại cấp cứu 115 và thực hiện hồi sức tim phổi ngay lập tức, bạn phải bằng cách nào đó có ngay máy sốc điện tim AED.

𝗧𝗮̣𝗶 𝘀𝗮𝗼 𝗰𝗮́𝗰 𝗻𝘂̛𝗼̛́𝗰 𝘁𝗿𝗲̂𝗻 𝘁𝗵𝗲̂́ 𝗴𝗶𝗼̛́𝗶 𝗺𝗮́𝘆 𝘀𝗼̂́𝗰 đ𝗶𝗲̣̂𝗻 𝘁𝗶𝗺 𝗹𝗮̀ 𝘁𝗵𝗶𝗲̂́𝘁 𝗯𝗶̣ 𝗰𝘂̛́𝘂 𝘀𝗶𝗻𝗵 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝗰𝗵𝗶̉ 𝗰𝗼́ 𝘀𝗮̆̃𝗻 𝗼̛̉ 𝘁𝗮̂́𝘁 𝗰𝗮̉ 𝗰𝗮́𝗰 𝗻𝗼̛𝗶 𝗰𝗼̂𝗻𝗴 𝗰𝗼̣̂𝗻𝗴, 𝗺𝗮̀ 𝗰𝗼̀𝗻 𝘁𝗶̀𝗺 𝘁𝗵𝗮̂́𝘆 𝘁𝗿𝗼𝗻𝗴 𝗻𝗵𝗮̀ 𝘃𝗮̀ 𝘅𝗲 𝗵𝗼̛𝗶; 𝗻𝗵𝘂̛𝗻𝗴 𝗩𝗶𝗲̣̂𝘁 𝗡𝗮𝗺 𝗸𝗵𝗼̂𝗻𝗴 𝘁𝗿𝗮𝗻𝗴 𝗯𝗶̣ 𝗻𝗼́?

Lí do đầu tiên là kiến thức về đột tử tim của công chúng.

Việc vận hành một thiết bị y tế, đòi hỏi đầu tiên là phải có kiến thức, kiến thức này phải được đào tạo và tập huấn. Máy sốc điện tim AED rất dễ sử dụng. Mặc dù dễ, nhưng vẫn phải qua đào tạo, ngoài thực hiện vận hành máy sốc điện tim đúng, thì điều cực kì quan trọng phải có đào tạo hồi sức tim phổi đúng. Hầu hết người Việt không biết về hô hấp nhân tạo. Nếu gặp một trường hợp khẩn cấp ở nơi công cộng, nạn nhân gần như không thể nhận được sự trợ giúp đúng cách trong thời gian vàng, chỉ có số đông bu xung quanh để quay clip đăng lên mạng xã hội.

Cần phải có những cá nhân, tổ chức, hay cơ quan chính phủ đứng ra phổ biến kiến thức, triển khai thực hiện theo lộ trình hợp lí.

Đã tới lúc Quốc hội cần ban hành luật, yêu cầu các cơ quan, các doanh nghiệp, các trường học cần phải đạt tỉ lệ số nhân viên được đào tạo sơ cứu, đặc biệt là sơ cứu hồi sức tim phổi nhân tạo và sốc điện tim. Cùng với đó là vấn đề thuốc men, trang thiết bị và phương tiện sơ cứu, cũng như máy sốc điện tim AED phải được cung cấp tại các trường học, cơ quan chính phủ, doanh nghiệp, tổ chức, sân bay, nhà ga, bến cảng, trung tâm mua sắm lớn, rạp chiếu phim và những nơi khác có đông người.

Đất nước cũng chủ động phát triển ngành công nghiệp sản xuất máy sốc điện tim. Với dân số 100 triệu, một khi đất nước coi trọng sơ cấp cứu hồi sức tim phổi và sốc điện tim với tỉ lệ cứ 10 phút có một ca đột tử tim do rung thất, tôi dám chắc chắn ngành công nghiệp sản xuất máy sốc điện tim sẽ phát triển tương đối cao.

𝗞𝗵𝗶 𝗴𝗮̣̆𝗽 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗻𝗴𝗮̃ 𝘅𝘂𝗼̂́𝗻𝗴 đ𝗮̂́𝘁, 𝗯𝗮̣𝗻 𝘀𝗲̃ 𝘁𝗵𝘂̛̣𝗰 𝗵𝗶𝗲̣̂𝗻 𝗰𝗮́𝗰 𝗯𝘂̛𝗼̛́𝗰 𝘀𝗮𝘂 đ𝐚̂𝘆, 𝘁𝗮̂́𝘁 𝗻𝗵𝗶𝗲̂𝗻 𝗹𝗮̀ 𝗸𝗵𝗶 đ𝗮̂́𝘁 𝗻𝘂̛𝗼̛́𝗰 đ𝗮̃ 𝗰𝗼́ 𝗺𝗮́𝘆 𝘀𝗼̂́𝗰 đ𝗶𝗲̣̂𝗻 𝘁𝗶𝗺 𝗔𝗘𝗗.

i lớn và vỗ vai nhiều lần để xác nhận người bị ngã còn tỉnh táo hay không.

⓶ Nếu bệnh nhân không phản ứng, hãy gọi ngay số 115 và hét lớn để yêu cầu mọi người xung quanh tìm máy sốc điện tim gần nhất.

⓷ Kiểm tra ngực và bụng của người bị ngã để xem có cử động thở không.

⓸ Nếu bệnh nhân bất tỉnh, không thở hoặc thở hổn hển, hãy thực hiện hồi sức tim phổi ngay lập tức.

⓹ Khi máy sốc điện tim AED đến, hãy để lộ ngực bệnh nhân và dán điện cực theo hướng dẫn. Nếu ngực bệnh nhân bị ướt, hãy nhanh chóng lau khô trước khi dán điện cực .

⓺ Đảm bảo không ai chạm vào bệnh nhân và máy sốc điện tim AED sẽ tự động phân tích nhịp tim.

⓻ Nếu máy sốc điện tim AED khuyến nghị sốc điện, hãy đảm bảo không ai chạm vào bệnh nhân và nhấn nút sốc điện. Nếu AED không khuyến nghị sốc điện, hãy bắt đầu hồi sức tim phổi ngay lập tức. Máy sốc điện tim AED sẽ tự động phân tích lại nhịp tim sau 2 phút.

⓼ Tiếp tục các bước trên cho đến khi xe cứu thương 115 đến.

𝗩𝗮̀ 𝗯𝐚̂𝘆 𝗴𝗶𝗼̛̀ 𝘁𝗼̂𝗶 𝘅𝗶𝗻 𝗻𝗼́𝗶 𝘃𝗲̂̀ 𝟴 𝗱𝗮̂́𝘂 𝗵𝗶𝗲̣̂𝘂 𝗰𝗮̉𝗻𝗵 𝗯𝗮́𝗼 𝗺𝗼̣̂𝘁 𝗻𝗴𝘂̛𝗼̛̀𝗶 𝗰𝗼́ 𝘁𝗵𝗲̂̉ 𝗯𝗶̣ đ𝗼̣̂𝘁 𝘁𝘂̛̉ 𝘁𝗶𝗺.

➊ Đau tức ngực xuất hiện hoặc trở nên tồi tệ hơn gần đây: Nếu bạn bị đau tức ngực đột ngột xuất hiện sau khi hoạt động và giảm bớt khi nghỉ ngơi một lúc, hiện tượng này cho thấy bạn có thể bị bệnh tim mạch vành.

➋ Đánh trống ngực: Đánh trống ngực là cảm giác chủ quan về nhịp tim tăng nhanh. Nhịp tim nhanh, không đều thường là kết quả của loạn nhịp tim nhanh. Các cơn loạn nhịp thất thường xuyên làm tăng nguy cơ phát triển rung thất. Rung thất có thể dẫn đến tử vong trong vòng vài phút. Do đó, những cơn đánh trống ngực thường xuyên cần được chăm sóc y tế ngay lập tức.

➌ Nhịp tim chậm: Nhịp tim chậm thường gặp ở người cao tuổi. Chức năng tế bào tạo nhịp tim suy giảm dần ở người cao tuổi, dẫn đến nhịp tim chậm hơn. Người cao tuổi thường ít hoạt động hơn, và nhịp tim chậm hơn là đủ để duy trì cuộc sống bình thường, vì vậy nó thường bị bỏ qua. Người cao tuổi nên thường xuyên theo dõi huyết áp và nhịp tim. Nếu nhịp tim dưới 50 nhịp/phút hoặc huyết áp thấp, nên đi khám ngay để ngăn ngừa ngừng tim đột ngột.

➍ Ngất xỉu: Ngất xỉu là dấu hiệu báo trước chính dẫn đến đột tử tim. Hầu hết ngất xỉu là do nhịp tim chậm hoặc ngừng đột ngột, dẫn đến thiếu máu não. Ngất xỉu đôi khi có thể kéo dài vài giây rồi tự khỏi. Nếu không, nó có thể dẫn đến đột tử.

➎ Mệt mỏi không rõ nguyên nhân: Mệt mỏi quá mức kéo dài nhiều ngày, nhiều tuần hoặc thậm chí nhiều tháng mà không rõ nguyên nhân, kèm theo các triệu chứng như lo lắng, mất ngủ và thức giấc vào ban đêm. Lúc này, bạn nên nghĩ đến các vấn đề về tim.

➏ Đau ngực và lưng dữ dội: Nếu bạn bị đau ngực dữ dội, căng tức và thắt lại, kèm theo cảm giác khó thở, bạn nên cảnh giác. Đau thường xuyên ở vai, cổ, hàm hoặc cánh tay có thể là dấu hiệu của thiếu máu cục bộ cơ tim. Điều này là do cơn đau do thiếu máu cục bộ cơ tim được truyền đến hệ thần kinh trung ương của não và cũng được phản ánh ở tủy sống ở cùng mức độ. Do đó, nếu những cơn đau này lan rộng, bạn nên chú ý và tìm kiếm sự chăm sóc y tế kịp thời.

➐ Triệu chứng đường tiêu hóa tái phát: Nhiều bệnh nhân đột tử do tim thường gặp các triệu chứng đường tiêu hóa tái phát trước khi tử vong. Nếu tiền sử bệnh dạ dày đã được loại trừ, cần phải hết sức lưu ý. Nếu tình trạng khó chịu đường tiêu hóa tái phát, hãy coi đó là vấn đề về tim và không nên coi đó là vấn đề về dạ dày.

➑ Đổ mồ hôi không rõ nguyên nhân: Trước khi lên cơn đau tim, các bộ phận cơ thể như cổ, lưng, da đầu, lòng bàn tay hoặc lòng bàn chân sẽ đổ mồ hôi rất nhiều. Lúc này, bạn nên cảnh giác và đề phòng đột tử. Tốt nhất nên ngừng hoạt động, uống thuốc kịp thời và gọi ngay 115 nếu cần./.